Bir ismin önüne gelerek onu renk, durum, sayı, biçim gibi çeşitli yönlerden niteleyen veya belirten sözcüklere sıfat denir. Bir sıfatın bir ismi tam olarak belirtmesine ise sıfat tamlaması adı verilir.
Sıfat tamlamalarında her zaman bir sıfat ve bir isim birlikte bulunur. Sıfat, isimden önce gelir ve ona bir anlam katar.
Bu örneklerde "güzel", "üç", "hızlı", "şu" sözcükleri sıfattır. "Çiçek", "kalem", "araba", "ev" sözcükleri ise isimdir. İkisi bir araya gelerek sıfat tamlaması oluşturmuştur.
Bir sıfat tamlamasını bulmak için şu basit adımları izleyebilirsin:
("Kırmızı" sıfatı, "elbise" isminin rengini belirterek bir sıfat tamlaması oluşturmuştur.)
("İki" sıfatı, "ağaç" isminin sayısını belirterek bir sıfat tamlaması oluşturmuştur.)
("Hangi" sıfatı, "kitap" ismini belirterek bir sıfat tamlaması oluşturmuştur.)
Önemli Not: Sıfat her zaman tamlanan ismin hemen önünde olmak zorunda değildir. Bazen araya başka sözcükler girebilir, ancak yine de o ismi etkiler.
Örnek: Yeni aldığım mavi bisiklet çok hızlı.
(Bu cümlede "mavi bisiklet" bir sıfat tamlamasıdır. "Yeni" sıfatı ise "bisiklet" ismini etkilemektedir.)
Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sıfat tamlaması kullanılmamıştır?
a) Kırmızı araba b) Hızlı koşan çocuk c) Evin bahçesi d) Güzel bir gün
Cevap: c) Evin bahçesi
Çözüm: "Evin bahçesi" ifadesi, bir ismin (evin) başka bir ismi (bahçesi) tamamladığı bir isim tamlamasıdır. Sıfat tamlamasında ise bir sıfat bir ismi tamamlar.
Soru 2: "Yolun sonundaki eski ev yıkılacakmış." cümlesinde kaç farklı sıfat tamlaması vardır?
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4
Cevap: b) 2
Çözüm: Cümledeki sıfat tamlamaları şunlardır: 1) "Yolun sonundaki ev" (İsim tamlaması sıfat görevinde kullanılmıştır), 2) "Eski ev". "Yıkılacakmış" bir fiildir.
Soru 3: "Mavi gözlü dev, şairin hayal dünyasında önemli bir yer tutar." cümlesindeki sıfat tamlamaları hangi seçenekte doğru verilmiştir?
a) Mavi gözlü - hayal dünyası b) Mavi gözlü dev - önemli bir yer c) Mavi gözlü - önemli bir yer d) Hayal dünyası - şairin hayal dünyası
Cevap: c) Mavi gözlü - önemli bir yer
Çözüm: "Mavi gözlü" sıfatı "dev" ismini, "önemli" sıfatı da "bir yer" isim tamlamasını belirterek iki ayrı sıfat tamlaması oluşturmuştur. "Hayal dünyası" bir isim tamlamasıdır.
Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde niteleme sıfatıyla yapılmış bir sıfat tamlaması vardır?
a) Şu okul bizim okulumuzdu. b) Beş kişi sinemaya gitti. c) Yarınki toplantıya katılmalısın. d) Çalışkan öğrenci her zaman başarılı olur.
Cevap: d) Çalışkan öğrenci her zaman başarılı olur.
Çözüm: "Çalışkan" sıfatı, "öğrenci" isminin nasıl olduğunu nitelediği için bir niteleme sıfatıdır ve birlikte sıfat tamlaması oluştururlar. Diğer seçeneklerdeki sıfatlar işaret, sayı ve zaman anlamlı sıfatlardır.
