Sevgili öğrenciler, sınavınızda başarılı olmanız için işlediğimiz konuların önemli noktalarını aşağıda derledim. Lütfen bu maddeleri dikkatlice okuyunuz ve anlamadığınız yerleri tekrar ediniz.
Not: Sınavda harita okuma, tarih şeridi yorumlama veya bir olayın neden-sonuç ilişkisini kurma gibi sorular da gelebilir. Konuları çalışırken neden-sonuç ilişkilerine dikkat edin. Hepinize başarılar dilerim!
Soru 1: Sosyal Bilgiler dersinde "olgu" ve "görüş" kavramlarını öğrenen bir öğrenci, aşağıdaki ifadeleri incelemektedir.
I. Türkiye'nin başkenti Ankara'dır.
II. En güzel mevsim ilkbahardır.
III. İstanbul, Türkiye'nin en kalabalık şehridir.
IV. Mavi, en sevimli renktir.
Buna göre, öğrenci hangi ifadelerin kesinlikle doğrulanabilir, nesnel birer olgu olduğunu doğru bir şekilde belirlemiştir?
a) I ve II
b) I ve III
c) II ve IV
d) III ve IV
Cevap: b) I ve III
Çözüm: Olgu, herkes tarafından kabul edilen, doğruluğu kanıtlanabilir nesnel ifadelerdir. "Ankara'nın başkent olması" ve "İstanbul'un en kalabalık şehir olması" istatistiklerle ve gerçeklerle doğrulanabilir olgulardır. "En güzel mevsim" ve "en sevimli renk" ise kişiden kişiye değişen, öznel görüş ifadeleridir.
Soru 2: Bir öğrenci, tarihî İpek Yolu güzergâhını gösteren bir harita üzerinde inceleme yapıyor. Bu ticaret yolunun Çin'den başlayıp Orta Asya'yı geçerek Anadolu üzerinden Avrupa'ya uzandığını görüyor. Bu yol üzerinde kervansarayların bulunduğunu ve farklı kültürlere ait insanların burada alışveriş yapıp bilgi alışverişinde bulunduğunu öğreniyor.
Bu bilgilere dayanarak İpek Yolu ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
a) Farklı toplumlar arasında kültürel etkileşimi artırmıştır.
b) Yalnızca Çinlilerin ekonomik olarak kazanç sağlamasına hizmet etmiştir.
c) Ticaretin gelişmesi için güvenli konaklama yerleri inşa edilmiştir.
d) Uzun mesafeli ticaretin yapılmasını sağlamıştır.
Cevap: b) Yalnızca Çinlilerin ekonomik olarak kazanç sağlamasına hizmet etmiştir.
Çözüm: Paragrafta, İpek Yolu'nun geçtiği tüm bölgelerdeki (Orta Asya, Anadolu, Avrupa) insanların ticaret ve bilgi alışverişi yaptığı belirtilmektedir. Bu nedenle yalnızca bir tarafın kazanç sağladığını söylemek doğru olmaz. Diğer seçeneklerdeki kültürel etkileşim, kervansaraylar ve uzun mesafe ticareti paragrafta verilen bilgilerle örtüşmektedir.
Soru 3: Bir yerleşim yerinin dağ yamacında kurulduğu, etrafının ormanlarla çevrili olduğu ve akarsuyunun bulunduğu bilinmektedir.
Bu yerleşim yeri için aşağıdaki ekonomik faaliyetlerden hangisinin yapılma olasılığı diğerlerine göre daha düşüktür?
a) Kerestecilik
b) Balıkçılık
c) Büyükbaş hayvancılık
d) Geniş tarım arazilerinde buğday yetiştiriciliği
Cevap: d) Geniş tarım arazilerinde buğday yetiştiriciliği
Çözüm: Dağ yamacı ve ormanlık bir arazide geniş ve düz tarım arazileri bulunması zordur. Buğday gibi geniş alan isteyen ürünlerin yetiştirilmesi en az olası faaliyettir. Orman varlığı keresteciliği, akarsu balıkçılığı, dağ yamaçları ve orman içindeki açıklıklar ise hayvancılığı destekleyebilir.
Soru 4: Türkiye Selçuklu Devleti döneminde, ticaret yolları üzerine inşa edilen kervansaraylarda; zengin-fakir, Müslüman-Hristiyan ayrımı yapılmaksızın tüm yolcuların üç gün boyunca ücretsiz olarak kalabildiği, yemek yiyebildiği ve hayvanlarının bakımının yapıldığı bilinmektedir.
Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine katkı sağladığı söylenemez?
a) Ticaretin canlanmasına
b) Toplumsal dayanışmanın güçlenmesine
c) Farklı inançtan insanlar arasında hoşgörü ortamının oluşmasına
d) Yerleşik hayata geçişin hızlanmasına
Cevap: d) Yerleşik hayata geçişin hızlanmasına
Çözüm: Kervansaraylar, göçebe veya yerleşik hayatla doğrudan ilgili değil, yolcuların (ticaret kervanlarının) konaklama ihtiyacını karşılamak içindir. Bu uygulama ticareti ve güvenliği artırarak (a) ekonomiyi canlandırır, herkese açık olması (b) dayanışmayı ve (c) hoşgörüyü pekiştirir. Yerleşik hayat ise tarım ve şehirleşme ile doğrudan ilişkilidir.
