AYT Tarih: Devlet Teşkilatlanması - Pratik Bilgiler ve Hatırlatmalar

Question

Tarih dersinde devlet teşkilatlanması konusu çok karışık geliyor. Pratik bilgiler ve hatırlatmalarla bu konuyu daha kolay nasıl anlayabilirim?

Answer 1

🛡️ Devlet Teşkilatlanması: Temel Taşlar

• 🏛️ Devletin Unsurları: Bir devletin var olabilmesi için olmazsa olmaz 3 temel unsur vardır: Ülke, egemenlik ve halk.
• 🗺️ Ülke: Devletin üzerinde yaşadığı, sınırları belirli kara parçasıdır.
• 👑 Egemenlik: Devletin iç ve dış işlerinde bağımsız olması, karar alma yetkisini kimseyle paylaşmamasıdır.
• 🧑‍🤝‍🧑 Halk: Aynı topraklar üzerinde yaşayan, aynı devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olan insan topluluğudur.

📜 Divan-ı Hümayun: Devletin Kalbi

• 🏛️ Ne Anlama Gelir? Osmanlı Devleti'nde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı en yüksek yönetim organıdır. Günümüzdeki Bakanlar Kurulu'na benzetilebilir.
• 📅 Kuruluşu: Orhan Bey döneminde kurulmuştur.
• 👑 Başkanlığı: Başlangıçta padişah başkanlık ederken, Fatih Sultan Mehmet'ten itibaren Sadrazamlar başkanlık etmeye başlamıştır. Padişah, gerekli gördüğünde toplantıları izleyebilirdi.
• 👥 Üyeleri:
  • 💼 Sadrazam: Padişahın mutlak vekili, devletin en yetkili kişisi.
  • 🗂️ Vezirler: Devlet işlerinde Sadrazama yardımcı olan kişiler.
  • ✍️ Kazasker: Adalet ve eğitim işlerinden sorumlu.
  • 💰 Defterdar: Devletin mali işlerinden sorumlu.
  • ⚔️ Nişancı: Padişahın fermanlarına tuğra çeker, devletin yazışmalarını yapardı. Tapu ve kadastro işlerine de bakardı.
  • ⚓ Kaptanıderya: Donanma komutanı.
  • 📢 Şeyhülislam: Dini konularda en yetkili kişi, alınan kararların İslam'a uygun olup olmadığı hakkında görüş bildirirdi.
  • 📝 Reisülküttab: 18. yüzyılda önemi artan, dış işlerinden sorumlu olan divan üyesi.
• ❗ Önemi: Divan-ı Hümayun, devletin en önemli karar organıydı. Burada alınan kararlar, devletin geleceğini şekillendirirdi.

⚔️ Ordu: Gücün Sembolü

• 💂 Kapıkulu Ordusu:
  • 👶 Devşirme Sistemi: Hristiyan ailelerden alınan çocukların yetiştirilerek asker yapılması sistemidir.
  • 🚶 Piyadeler: Yeniçeriler, Cebeciler, Topçular, Top Arabacıları, Humbaracılar, Lağımcılar.
  • 🐎 Süvariler: Sipahiler, Silahtarlar, Sağ Ulufeciler, Sol Ulufeciler, Sağ Garipler, Sol Garipler.
• 🐴 Tımarlı Sipahiler:
  • 🌾 Tımar Sistemi: Devlet memurlarına hizmetleri karşılığında verilen topraklardır. Tımarlı sipahiler, bu topraklardan elde ettikleri gelirle asker beslerlerdi.
  • 🛡️ Önemi: Tımarlı sipahiler, Osmanlı ordusunun en önemli gücünü oluştururdu. Hem savaş zamanında orduya katılırlar, hem de bulundukları bölgelerde güvenliği sağlarlardı.
• ⚓ Donanma: Osmanlı Devleti'nin denizlerdeki gücünü temsil ederdi.

⚖️ Adalet: Mülkün Temeli

• 👨‍⚖️ Kadılar:
  • 📜 Görevleri: Bulundukları bölgelerde adalet işlerini yürütürlerdi. Evlenme, boşanma, miras gibi davalara bakarlardı.
  • 🏫 Eğitimleri: Medreselerde eğitim alırlardı.
• 🏛️ Şeri ve Örfi Hukuk:
  • 📖 Şeri Hukuk: İslam dinine dayalı hukuk kurallarıdır.
  • 📜 Örfi Hukuk: Türk gelenek ve göreneklerine dayalı hukuk kurallarıdır.

💡 Ek Bilgiler ve Hatırlatmalar

• 💰 İltizam Sistemi: Devletin bazı vergileri toplama işini özel kişilere ihale etmesi sistemidir. Bu sistem, zamanla suiistimallere yol açmıştır.
• 🏘️ Millet Sistemi: Osmanlı Devleti'nde farklı din ve mezhepten olan toplulukların kendi iç işlerinde serbest olmalarıdır.
• 📜 Ferman: Padişahın yazılı emirleridir.
• 🖋️ Berat: Bir göreve atama belgesidir.