🧪 Dönüm (Eşdeğerlik) Noktası Nedir?
Bir dönüm noktası (veya eşdeğerlik noktası), bir asit-baz titrasyonunda eklenen titrantın (genellikle standart çözelti), analitin (çözeltideki madde) tamamıyla tepkimeye girdiği noktadır. Bu, stokiyometrik olarak eşit miktarda asit ve bazın bir arada bulunduğu andır. 🎯
📌 Dönüm Noktası ile İndikatör Dönüm Noktası Karıştırılmamalıdır!
- ✅ Dönüm Noktası: Tepkimenin tamamlandığı teorik ve hesaplanabilir noktadır.
- 🟡 İndikatör Dönüm Noktası: İndikatörün renk değiştirdiği deneysel noktadır. Bu iki nokta birbirine mümkün olduğunca yakın seçilir, ancak her zaman tam olarak aynı değildir.
🧠 pH = 7 Her Zaman Dönüm Noktası mıdır?
Bu, yaygın bir yanılgıdır. Dönüm noktasındaki pH değeri, tepkimeye giren asit ve bazın doğasına bağlıdır.
- 💪 Kuvvetli Asit + Kuvvetli Baz: Bu tepkimelerde dönüm noktasındaki pH gerçekten de 7'dir. Çünkü oluşan tuz nötrdür ve çözeltiye hidronyum (\(H_3O^+\)) veya hidroksil (\(OH^-\)) iyonu vermez.
Örnek: \( HCl + NaOH \rightarrow NaCl + H_2O \)
- 💪 Kuvvetli Asit + 🐌 Zayıf Baz: Dönüm noktasındaki pH 7'den küçüktür (asidik). Çünkü oluşan tuz (örneğin \(NH_4Cl\)) hidroliz olur ve çözeltiyi asidik yapar.
Örnek: \( HCl + NH_3 \rightarrow NH_4Cl \)
- 🐌 Zayıf Asit + 💪 Kuvvetli Baz: Dönüm noktasındaki pH 7'den büyüktür (bazik). Çünkü oluşan tuz (örneğin \(CH_3COONa\)) hidroliz olur ve çözeltiyi bazik yapar.
Örnek: \( CH_3COOH + NaOH \rightarrow CH_3COONa + H_2O \)
📊 Özet Tablosu
Aşağıdaki tablo, farklı asit-baz çiftleri için dönüm noktasındaki pH'ı özetlemektedir:
- ✅ Kuvvetli Asit + Kuvvetli Baz: pH = 7 (Nötr)
- 🟢 Zayıf Asit + Kuvvetli Baz: pH > 7 (Bazik)
- 🔴 Kuvvetli Asit + Zayıf Baz: pH < 7 (Asidik)
💡 Sonuç
Dönüm noktası, bir titrasyonda tepkimenin tamamlandığı stokiyometrik noktadır. pH'ın 7 olması sadece kuvvetli bir asit ile kuvvetli bir bazın tepkimesi için geçerlidir. Diğer durumlarda dönüm noktası asidik veya bazik bir pH'ta gerçekleşir ve doğru indikatörün seçilmesi bu noktaya bağlıdır.
