Gregor Mendel, genetik biliminin kurucusu olarak kabul edilir. Bezelye bitkileriyle yaptığı deneylerle kalıtımın temel prensiplerini ortaya koymuştur. Mendel'in çalışmaları, genlerin nasıl aktarıldığını ve özelliklerin nasıl belirlendiğini anlamamızı sağlamıştır.
Çaprazlama, farklı genotiplere sahip bireylerin eşleştirilmesiyle yeni genotip kombinasyonlarının elde edilmesidir. Mendel, çaprazlama deneyleriyle kalıtım mekanizmalarını detaylı bir şekilde incelemiştir.
Tek bir özellik açısından farklı alellere sahip bireylerin çaprazlanmasıdır. Örneğin, bezelye bitkilerinde tohum rengi (sarı veya yeşil) açısından yapılan çaprazlamalar monohibrit çaprazlamalardır.
Örnek: Sarı tohumlu (SS) bir bezelye bitkisi ile yeşil tohumlu (ss) bir bezelye bitkisi çaprazlanırsa, F1 dölünde %100 sarı tohumlu (Ss) bitkiler elde edilir. F1 dölündeki bitkiler kendi aralarında çaprazlanırsa, F2 dölünde %75 sarı tohumlu (SS veya Ss) ve %25 yeşil tohumlu (ss) bitkiler elde edilir.
İki farklı özellik açısından farklı alellere sahip bireylerin çaprazlanmasıdır. Örneğin, bezelye bitkilerinde hem tohum rengi (sarı veya yeşil) hem de tohum şekli (düz veya buruşuk) açısından yapılan çaprazlamalar dihibrit çaprazlamalardır.
Örnek: Sarı ve düz tohumlu (AABB) bir bezelye bitkisi ile yeşil ve buruşuk tohumlu (aabb) bir bezelye bitkisi çaprazlanırsa, F1 dölünde %100 sarı ve düz tohumlu (AaBb) bitkiler elde edilir. F1 dölündeki bitkiler kendi aralarında çaprazlanırsa, F2 dölünde 9:3:3:1 oranında farklı fenotipler elde edilir.
Mendel'in çalışmaları, modern genetik biliminin temelini oluşturmuştur. Kalıtımın prensiplerini anlamamız, bitki ve hayvan ıslahı, genetik hastalıkların teşhisi ve tedavisi gibi birçok alanda önemli gelişmelere yol açmıştır. Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji alanlarındaki ilerlemeler de Mendel'in çalışmalarına dayanmaktadır.
