Üslü sayılar, matematikte sıkça karşılaşılan ancak hataların da sık yapıldığı bir konudur. İşte en yaygın hatalar ve doğruları:
Hata: \(2^3\) ifadesinde 2'yi üs, 3'ü taban olarak düşünmek.
Doğrusu: \(a^b\) ifadesinde a taban, b üs (kuvvet) olarak adlandırılır.
Hata: \(a^m \cdot a^n = a^{m \cdot n}\) şeklinde yanlış hesaplamak.
Doğrusu: Tabanlar aynıysa üsler toplanır: \(a^m \cdot a^n = a^{m+n}\).
Hata: \(a^{-n}\) ifadesinin sonucunu negatif bir sayı olarak düşünmek.
Doğrusu: Negatif üs, tabanın çarpma işlemine göre tersini alır: \(a^{-n} = \frac{1}{a^n}\).
Hata: \(-3^2\) ifadesini \((-3)^2\) gibi hesaplamak.
Doğrusu: Üs alma işlemi, parantez olmadığında sadece sayının kendisine uygulanır: \(-3^2 = -9\), \((-3)^2 = 9\).
Hata: \(a^m + a^n = a^{m+n}\) veya \(a^m - a^n = a^{m-n}\) şeklinde düşünmek.
Doğrusu: Üslü ifadelerde toplama ve çıkarma işlemleri için ortak çarpan parantezine alma gibi farklı yöntemler kullanılır. Örneğin: \(2^3 + 2^2 = 8 + 4 = 12\).
Hata: \((a \cdot b)^n = a^n \cdot b^n\) kuralını \((a + b)^n\) için uygulamak.
Doğrusu: Dağılma özelliği sadece çarpma için geçerlidir. Toplama için binom açılımı kullanılır: \((a + b)^2 = a^2 + 2ab + b^2\).
Hata: \(a^0 = 0\) veya \(0^0 = 0\) şeklinde düşünmek.
Doğrusu: Sıfır hariç herhangi bir sayının sıfırıncı kuvveti 1'dir: \(a^0 = 1\) (a ≠ 0). \(0^0\) ise belirsizdir.
Soru 1: Aşağıdaki işlemlerden hangisinin sonucu yanlış hesaplanmıştır?
a) \( 2^3 \times 2^4 = 2^{7} \)
b) \( (5^2)^3 = 5^{5} \)
c) \( 3^0 + 7^1 = 8 \)
d) \( 10^4 \div 10^2 = 10^{2} \)
Cevap: b) \( (5^2)^3 = 5^{5} \) → Doğrusu: \( (5^2)^3 = 5^{6} \) olmalıdır. Üsler çarpılır, toplanmaz.
Soru 2: \( \frac{8^5}{4^5} \) işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisine eşittir?
a) \( 2^5 \)
b) \( 4^0 \)
c) \( 8^{1} \)
d) \( 32^2 \)
e) \( 16^{2.5} \)
Cevap: a) \( 2^5 \) → Çözüm: \( \frac{8^5}{4^5} = \left(\frac{8}{4}\right)^5 = 2^5 \). Tabanlar bölünür, üsler aynı kalır.
Soru 3: \( (-3)^4 \) ve \( -3^4 \) ifadelerinin değerleri için ne söylenebilir?
a) İkisi de 81'e eşittir.
b) İkisi de -81'e eşittir.
c) Birincisi 81, ikincisi -81'dir.
d) Birincisi -81, ikincisi 81'dir.
e) İkisi de negatiftir.
Cevap: c) Birincisi 81, ikincisi -81'dir → Çözüm: Parantezli ifadede üs tüm ifadeye uygulanır: \( (-3)^4 = 81 \). Parantezsiz durumda sadece sayıya uygulanır: \( -3^4 = -81 \).