🎓 8. sınıf din kültürü 1. dönem 2. yazılı 1. senaryo test 2 - Ders Notu
Sevgili öğrenciler, bu ders notu, 8. sınıf din kültürü 1. dönem 2. yazılı sınavında karşılaşabileceğiniz ana konular olan Zekât ve Sadaka ile Kader İnancı, Kaza ve Tevekkül kavramlarını kolayca anlamanız için hazırlandı.
📌 Zekât ve Sadaka: Yardımlaşmanın ve Paylaşmanın Önemi
Bu bölümde, İslam'ın önemli ibadetlerinden olan zekât ve sadakanın ne anlama geldiğini, kimlere verilip kimlerden alındığını ve toplumsal faydalarını öğreneceğiz. Bu ibadetler, toplumda dayanışmayı ve adaleti sağlar.
- Zekât: Dinimizce zengin sayılan Müslümanların, mallarının belli bir miktarını yılda bir kez ihtiyaç sahiplerine vermesidir. Malı temizleme ve bereketlendirme amacı taşır.
- Sadaka: Allah rızası için yapılan her türlü maddi ve manevi iyiliktir. Sadece parayla değil, güler yüz, güzel söz, yol gösterme gibi davranışlar da sadaka sayılır.
💡 İpucu: Zekât bir farz ibadetken, sadaka daha geniş kapsamlı, gönüllü yapılan her türlü iyiliktir. Zekâtın belirli şartları ve miktarları vardır, sadakanın ise sınırı yoktur.
📌 Zekât Kimlere Verilir, Kimlere Verilmez?
Zekâtın doğru kişilere ulaşması, ibadetin geçerliliği açısından çok önemlidir. İslam, zekâtın kimlere verileceğini ve kimlere verilemeyeceğini açıkça belirtmiştir.
- Zekât Verilebilecek Kişiler: Fakirler, düşkünler, borçlular, yolda kalmışlar, Allah yolunda olanlar (ilim öğrenenler, cihat edenler), zekât toplamakla görevli memurlar, kalpleri İslam'a ısındırılmak istenenler.
- Zekât Verilemeyecek Kişiler: Anne, baba, dede, nine gibi üst soy; çocuk, torun gibi alt soy; eşler birbirine zekât veremez. Ayrıca zenginlere ve Müslüman olmayanlara zekât verilmez.
📌 Zekâta Tabi Mallar ve Nisap Miktarı
Her maldan zekât verilmez. Zekât verilecek malların belirli bir olgunluğa ve miktara (nisap) ulaşması gerekir.
- Altın ve Gümüş: 85 gram altın veya 595 gram gümüşe sahip olan kişi, bunların %2.5'ini (kırkta birini) zekât olarak verir.
- Para ve Ticaret Malları: Para ve ticaret malları da altın nisabına göre değerlendirilir ve %2.5'i zekât olarak verilir.
- Hayvanlar: Belirli sayıda deve, sığır ve koyun/keçi için farklı zekât oranları vardır. (Örn: 40 koyun/keçiden 1 tanesi)
- Toprak Ürünleri (Ziraat Ürünleri): Sulama masrafı olmayan ürünlerin onda biri (%10), sulama masrafı olan ürünlerin yirmide biri (%5) zekât olarak verilir (Öşür).
⚠️ Dikkat: Oturulan ev, kullanılan araba, kişisel eşyalar gibi temel ihtiyaçlar zekâta tabi değildir.
📌 Sadaka Çeşitleri: Fitre ve Sadaka-i Cariye
Sadaka, genel bir iyilik kavramı olsa da bazı özel türleri vardır.
- Sadaka-i Fıtır (Fitre): Ramazan ayının sonunda, bayramdan önce ihtiyaç sahiplerine verilen, miktarı Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından belirlenen vacip bir sadakadır. Her Müslüman, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için fitre verir.
- Sadaka-i Cariye: Kişi öldükten sonra da sevabı devam eden sadakalardır. Cami, okul, çeşme yaptırmak, ağaç dikmek, faydalı bir ilim öğretmek gibi kalıcı eserler bırakmak buna örnektir.
📌 Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları
Bu ibadetler hem veren kişiye hem de tüm topluma pek çok fayda sağlar.
- Bireysel Faydaları: Malı temizler ve bereketlendirir, Allah rızasını kazandırır, cimrilik ve bencillik gibi kötü huylardan arındırır, şükretme duygusunu geliştirir.
- Toplumsal Faydaları: Toplumsal dayanışmayı ve adaleti güçlendirir, gelir dağılımındaki eşitsizlikleri azaltır, yoksullukla mücadeleye katkı sağlar, insanlar arasında sevgi ve saygıyı artırır, sosyal huzuru temin eder.
📌 Kader ve Kaza: Hayatın Akışı ve İnsan Sorumluluğu
Kader ve kaza inancı, İslam'ın temel inanç esaslarından biridir. Bu kavramlar, insanın iradesi, sorumluluğu ve evrendeki düzenle yakından ilişkilidir.
- Kader: Allah'ın, evrende olacak her şeyi zamanı gelmeden önce bilmesi, planlaması ve takdir etmesidir. "Allah'ın bilgisi" olarak da düşünebiliriz.
- Kaza: Allah'ın önceden takdir ettiği şeylerin zamanı geldiğinde gerçekleşmesidir. "Allah'ın yaratması" veya "gerçekleşme anı" olarak düşünebiliriz.
💡 İpucu: Kader bir plan, kaza ise o planın uygulanmasıdır. Örneğin, mimarın bina projesi kader, binanın inşa edilmesi kazadır.
📌 Külli İrade ve Cüzi İrade
İnsan, evrendeki diğer varlıklardan farklı olarak bir iradeye sahiptir ve bu irade onu sorumlu kılar.
- Külli İrade: Allah'ın sınırsız, mutlak ve sonsuz iradesidir. Evrendeki her şey Allah'ın külli iradesiyle gerçekleşir.
- Cüzi İrade: İnsana verilen sınırlı seçme ve tercih etme özgürlüğüdür. İnsan, bu cüzi iradesiyle seçimler yapar ve bu seçimlerinden sorumludur.
⚠️ Dikkat: İnsan, kendi cüzi iradesiyle yaptığı seçimlerden sorumludur. "Kaderim böyleymiş" diyerek tembellik etmek veya yanlış davranışları kadere yüklemek doğru değildir. Allah bize akıl ve irade vermiştir.
📌 Ömür, Ecel, Rızık ve Tevekkül
Kader inancıyla ilgili diğer önemli kavramlar şunlardır:
- Ömür: İnsanın doğumundan ölümüne kadar geçen yaşam süresidir.
- Ecel: Her canlının ömrünün sonu, ölüm anıdır. Ecel, Allah tarafından belirlenmiştir ve değişmez.
- Rızık: Allah'ın canlılara yaşamlarını sürdürmeleri için verdiği her türlü nimettir (yiyecek, içecek, sağlık, bilgi vb.).
- Tevekkül: Bir işi yaparken tüm gayreti gösterdikten, gerekli tedbirleri aldıktan sonra sonucunu Allah'a bırakmaktır. "Önce tedbir, sonra takdir" anlayışıdır.
📝 Örnek: Bir öğrencinin sınava çalışmadan "Nasılsa kaderimde ne varsa o olur" demesi yanlış tevekküldür. Doğru tevekkül, sınava çok iyi çalıştıktan sonra sonucunu Allah'a bırakmaktır.
📌 Hz. Musa (a.s.): Sabır ve Mücadele Peygamberi
Hz. Musa, Kur'an'da adı en çok geçen peygamberlerden biridir. Hayatı, Allah'a güvenmek, sabır ve mücadele dersleriyle doludur.
- Firavun'a karşı tevhid mücadelesi verdi.
- İsrailoğullarını Firavun'un zulmünden kurtardı.
- Allah ile Tur Dağı'nda konuştu ve Tevrat kendisine verildi.
- Hızır (a.s.) ile olan kıssası, bilginin ve kaderin derinliğini gösterir.
📌 Ayetel Kürsi: Allah'ın Yüceliğinin İfadesi
Bakara Suresi'nin 255. ayeti olan Ayetel Kürsi, Allah'ın birliğini, yüceliğini, kudretini ve ilmini en güzel şekilde anlatan bir ayettir.
- Allah'ın varlığı ve birliği (tevhid) vurgulanır.
- O'nun uyuklama ve uyku gibi beşeri özelliklerden uzak olduğu belirtilir.
- Yerde ve gökte olan her şeyin yalnızca O'na ait olduğu ifade edilir.
- O'nun izni olmadan kimsenin şefaat edemeyeceği ve her şeyi bildiği açıklanır.
- Kürsi'sinin (tahtının/hükümranlığının) gökleri ve yeri kuşattığı, onları korumanın O'na ağır gelmediği anlatılır.
💡 İpucu: Ayetel Kürsi'yi okumak, Allah'ın büyüklüğünü hatırlatır ve insana huzur verir. Anlamını bilmek, bu huzuru daha da artırır.
