🎓 TYT coğrafya test çöz Test 1 - Ders Notu
Bu ders notu, TYT coğrafya testinde sıklıkla karşılaşılan temel coğrafya konularını kapsamaktadır. Harita bilgisi, dünyanın şekli ve hareketleri, coğrafi konum ve iklim konularına odaklanılmıştır.
📌 🗺️ Harita Bilgisi
Haritalar, yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün belirli bir ölçek dahilinde küçültülerek bir düzleme aktarılmasıdır.
- Haritalarda kullanılan temel unsurlar: Başlık, ölçek, lejant (anahtar), yön oku ve koordinat sistemidir.
- Ölçek, harita üzerindeki bir uzunluğun gerçekte ne kadar mesafeye karşılık geldiğini gösterir. Büyük ölçekli haritalar daha ayrıntılıdır.
- Lejant, harita üzerindeki sembollerin ve renklerin ne anlama geldiğini açıklar.
⚠️ Dikkat: Ölçek paydası büyüdükçe ölçek küçülür, ayrıntı azalır.
📌 🌍 Dünyanın Şekli ve Hareketleri
Dünyanın şekli geoittir. Bu şekil, çeşitli sonuçlar doğurur. Dünya'nın iki türlü hareketi vardır: Günlük hareket ve yıllık hareket.
- Dünyanın şeklinin sonuçları: Ekvator'dan kutuplara gidildikçe enlem dereceleri uzar, yerçekimi artar, çizgisel hız azalır.
- Günlük hareket (ekseni etrafında dönme): Gece ve gündüz oluşur, yerel saat farkları ortaya çıkar, sürekli rüzgarlar ve okyanus akıntıları yön değiştirir.
- Yıllık hareket (Güneş etrafında dolanma) ve eksen eğikliği: Mevsimler oluşur, Güneş ışınlarının düşme açısı değişir, gece ve gündüz süreleri değişir.
💡 İpucu: Eksen eğikliği olmasaydı, mevsimler oluşmazdı ve her yerde aynı iklim koşulları yaşanırdı.
📌 📍 Coğrafi Konum
Bir yerin dünya üzerindeki yerini belirtmek için kullanılan yöntemlerdir. Mutlak (matematiksel) konum ve göreceli (özel) konum olmak üzere ikiye ayrılır.
- Mutlak Konum: Enlem ve boylam dereceleri ile ifade edilir. Başlangıç meridyeni Greenwich'tir. Ekvator başlangıç paraleli olarak kabul edilir.
- Göreceli Konum: Bir yerin denizlere, boğazlara, yer şekillerine, komşularına göre konumudur.
⚠️ Dikkat: Aynı enlem üzerinde bulunan her yerin Güneş'in önünden aynı anda geçtiği söylenemez (yerel saat farkı).
📌 🌡️ İklim
Geniş bir alanda uzun yıllar boyunca gözlemlenen atmosfer olaylarının ortalamasıdır. İklimi etkileyen faktörler: Enlem, yükselti, denize göre konum, okyanus akıntıları, rüzgarlar ve bitki örtüsüdür.
- Türkiye'de görülen iklim tipleri: Karadeniz iklimi, Akdeniz iklimi ve Karasal iklimdir.
- İklim elemanları: Sıcaklık, yağış, basınç ve rüzgarlardır.
💡 İpucu: Yükselti arttıkça sıcaklık her 200 metrede 1 derece azalır.
