1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "iş" bildiren bir fiil kullanılmıştır?
A) Çiçekler sabahleyin açmış.
B) Yaşlı adam yavaşça uyuyakaldı.
C) Öğrenci ödevini dikkatle yazdı.
D) Su bir gecede buz tuttu.
Merhaba sevgili öğrenciler!
Bu soruyu çözmek için öncelikle "iş" bildiren fiilin ne anlama geldiğini hatırlayalım. "İş" bildiren fiiller, bir öznenin iradesiyle gerçekleştirdiği, bir eylem sonucunda bir nesneyi etkilediği fiillerdir. Yani, eylemi yapan kişi bir şeyi değiştiriyor veya ortaya çıkarıyor.
Şimdi şıkları tek tek inceleyelim:
- A) Çiçekler sabahleyin açmış. Bu cümlede çiçeklerin açması kendiliğinden olan bir durumdur. Çiçekler bir iş yapmıyor, sadece doğal bir süreç gerçekleşiyor.
- B) Yaşlı adam yavaşça uyuyakaldı. Burada da uyuyakalma eylemi, yaşlı adamın iradesi dışında gerçekleşen bir durumdur. Adam uyumak için özel bir çaba sarf etmiyor.
- C) Öğrenci ödevini dikkatle yazdı. İşte bu cümlede bir "iş" var! Öğrenci, kendi iradesiyle bir eylem gerçekleştiriyor ve bu eylem sonucunda ödevi ortaya çıkarıyor. Öğrenci bir şeyi değiştiriyor, yaratıyor.
- D) Su bir gecede buz tuttu. Suyun buz tutması da doğal bir olaydır. Su, kendi kendine buz haline geliyor. Burada bir "iş" yok.
Gördüğünüz gibi, sadece C seçeneğinde öğrencinin yaptığı "yazma" eylemi bir "iş" bildirmektedir.
Cevap C seçeneğidir.
