🎓 Yatay atış hareketi nedir Test 1 - Ders Notu
Bu ders notu, "Yatay atış hareketi nedir Test 1" testinde karşılaşacağın temel kavramları, hız bileşenlerini, hareket denklemlerini ve uçuş süresi ile menzil hesaplamalarını sade bir dille özetlemektedir.
📌 Yatay Atış Hareketi Nedir?
Yatay atış hareketi, bir cismin belirli bir yükseklikten sadece yatay yönde bir ilk hızla atılması sonucu yaptığı harekettir. Bu hareket, iki bağımsız hareketin birleşimidir:
- Yatay doğrultuda sabit hızlı hareket.
- Düşey doğrultuda serbest düşme (sabit ivmeli hareket).
💡 İpucu: Bir masadan itilen topun yere düşmesi veya uçaktan bırakılan bir yardım paketi bu hareketin günlük hayattaki güzel örnekleridir.
🚀 Hız Bileşenleri ve İvme
Yatay atış hareketinde cismin hızı ve ivmesi farklı bileşenlere ayrılır:
- Yatay Hız ($v_x$): Hava sürtünmesi ihmal edildiğinde, yatayda cisme etki eden bir kuvvet olmadığı için yatay hız hareket boyunca sabit kalır ve başlangıç hızına eşittir. Yani $v_x = v_0$.
- Düşey Hız ($v_y$): Cisim düşeyde yer çekimi ivmesinin ($g$) etkisiyle hızlanır. Başlangıçta düşey hızı sıfırdır, ancak zamanla artar: $v_y = g \cdot t$.
- İvme ($a$): Hareket boyunca cisme sadece düşey yönde yer çekimi ivmesi ($g$) etki eder. Yatayda ivme sıfırdır ($a_x = 0$, $a_y = g$).
⚠️ Dikkat: Yatay hızın hareket boyunca asla değişmediğini unutma! Bu, yatay atış hareketinin en temel ve önemli özelliğidir.
📝 Hareket Denklemleri
Cismin herhangi bir $t$ anındaki konumunu ve hızını bulmak için aşağıdaki denklemleri kullanırız:
- Yatayda Konum (Menzil): Cismin yatayda aldığı yol, yatay hız ve geçen sürenin çarpımıdır: $x = v_x \cdot t = v_0 \cdot t$.
- Düşeyde Konum (Yükseklik): Cismin düşeyde aldığı yol (düştüğü mesafe), serbest düşme denklemiyle bulunur: $h = \frac{1}{2} g t^2$.
- Anlık Düşey Hız: $v_y = g \cdot t$.
- Anlık Bileşke Hız: Cismin yere çarptığı veya herhangi bir andaki toplam hızı, yatay ve düşey hız bileşenlerinin vektörel toplamıdır: $v = \sqrt{v_x^2 + v_y^2}$.
💡 İpucu: Yatay ve düşey hareketleri ayrı ayrı ele almak, karmaşık görünen problemleri basitleştirmenin anahtarıdır.
⏳ Uçuş Süresi ve Menzil
Bir cismin yatay atış hareketinde ne kadar havada kalacağını ve yatayda ne kadar yol alacağını belirleyen faktörler vardır:
- Uçuş Süresi ($t$): Cismin yere düşene kadar geçen süredir. Sadece başlangıç yüksekliğine ($h$) bağlıdır. Formülü: $t = \sqrt{\frac{2h}{g}}$.
- Menzil ($R$): Cismin yatayda aldığı toplam yoldur. Başlangıç yatay hızı ($v_0$) ve uçuş süresinin ($t$) çarpımıyla bulunur: $R = v_0 \cdot t$.
⚠️ Dikkat: Uçuş süresi, cismin yatay atıldığı ilk hızdan ETKİLENMEZ! Aynı yükseklikten farklı yatay hızlarla atılan tüm cisimler (hava sürtünmesi yoksa) yere aynı anda düşer.
