Soru:
"Kut anlayışına göre, hükümdarlık yetkisi Gök Tanrı tarafından verilirdi. Ancak, bu yetkiyi taşıyan birden fazla hanedan üyesi olabilirdi. Bu durum, hükümdar öldüğünde taht kavgalarının yaşanmasının temel nedeni olmuştur."
Yukarıdaki paragrafa göre, "Kut anlayışı" Türk devlet yönetimini nasıl etkilemiştir? Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu etkiyi en iyi açıklar?
- A) Devletin sınırlarının hızla genişlemesini sağlamıştır.
- B) Merkezî otoritenin sürekliliğini güvence altına almıştır.
- C) Veraset sisteminde belirsizliğe ve taht kavgalarına yol açmıştır.
- D) Halkın yönetime katılımını artırmıştır.
Çözüm:
💡 Bu soru, Kut anlayışının Türk siyasi hayatındaki pratik sonuçlarını, özellikle de olumsuz bir etkisini anlamamızı istiyor. Paragrafın vurgusuna dikkat edelim.
- ➡️ Adım 1: Paragrafın Ana Fikrini Belirle - Paragraf, Kut'un tanrısal kaynaklı olduğunu ancak hanedanın birçok üyesinde bulunabildiğini söylüyor. Bu da veraset (hanedan geçişi) için net bir kural olmadığından, hükümdar ölünce taht kavgaları çıkıyor.
- ➡️ Adım 2: Seçenekleri Değerlendir
- A) Kut anlayışı devletin genişlemesini doğrudan sağlayan bir araç değildi. Dolaylı bir etkisi olabilir ama paragrafın vurguladığı sonuç bu değil.
- B) Tam tersine, veraset krizleri merkezî otoritenin zayıflamasına ve kesintiye uğramasına neden olurdu. Bu nedenle bu seçenek paragrafa aykırıdır.
- C) Paragrafın birebir açıkladığı durum budur. "Kut'un birden fazla kişide olması" belirsizliğe, bu da taht kavgalarına yol açmıştır. Seçenek, paragraftaki nedensellik ilişkisini mükemmel şekilde yansıtıyor.
- D) Kut anlayışı, yönetimi hanedanın tekeline veren bir anlayıştır. Halkın yönetime katılımı Kurultay gibi başka kurumlarla sınırlıydı, Kut ile doğrudan bir ilişkisi yoktur.
✅ Sonuç: Paragrafta anlatılan etki, veraset sistemindeki belirsizlik ve bunun yol açtığı taht kavgalarıdır. Bu nedenle en iyi açıklamayı yapan seçenek C'dir.
