Yer çekimi kutuplarda neden fazladır

Örnek 07 / 08
Soru:

Yer çekimini etkileyen iki temel faktör vardır. Aşağıdaki tabloda bu faktörler verilmiştir. Bu faktörlerin ekvator ve kutuplardaki durumlarını karşılaştırarak yer çekiminin kutuplarda neden daha fazla olduğunu tabloyu doldurarak açıklayınız.

FaktörEkvatorKutupYer Çekimine Etkisi
Dünya'nın Yarıçapı (R)???
Merkezcil Kuvvet Etkisi???
Çözüm:

💡 Tabloyu, her bir faktörün ekvator ve kutuptaki durumunu ve bunun yer çekimini nasıl etkilediğini yazarak dolduracağız.

  • ➡️ 1. Adım - Dünya'nın Yarıçapı (R): Dünya'nın şekli nedeniyle ekvatorda yarıçap daha büyük, kutuplarda ise daha küçüktür. Yer çekimi formülü (\( g = GM/R^2 \)) gereği, R küçüldükçe g büyür. Bu nedenle kutuptaki küçük yarıçap, yer çekimini arttırıcı etki yapar.
  • ➡️ 2. Adım - Merkezcil Kuvvet Etkisi: Dünya'nın dönüşü ekvatorda bir merkezcil kuvvet oluşturur ve bu kuvvet net yer çekimi kuvvetini azaltır. Kutuplarda dönme ekseni üzerinde olduğu için merkezcil kuvvet etkisi yok denecek kadar azdır (sıfıra yakındır). Bu nedenle merkezcil kuvvet etkisi, yer çekimini ekvatorda azaltıcı, kutuplarda ise etkisiz durumdadır.

✅ Tablonun doldurulmuş hali aşağıdaki gibidir:

Her iki faktör de kutuplarda yer çekiminin daha fazla olmasını sağlar.

1 2 3 4 5 6 7 8
FaktörEkvatorKutupYer Çekimine Etkisi
Dünya'nın Yarıçapı (R)BüyükKüçükKüçük R, g'yi artırır.
Merkezcil Kuvvet EtkisiFazlaYok denecek kadar azMerkezcil kuvvet, g'yi azaltır.