Soru:
Bir öğrenci, "Dünya'nın kutuplardan basık olmasaydı, yer çekimi ivmesi ekvator ve kutuplarda aynı mı olurdu?" sorusunu sormuştur. Bu soruyu, Dünya'nın dönüş hareketini de hesaba katarak cevaplayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu cevaplamak için iki senaryoyu ayrı ayrı düşünmeliyiz: 1) Sadece şekil faktörü ortadan kalksaydı, 2) Hem şekil faktörü hem de dönüş faktörü ortadan kalksaydı.
- ➡️ 1. Adım - Şekil Faktörü Olmasaydı: Dünya mükemmel bir küre olsaydı, ekvator ve kutuplardaki yarıçap (R) aynı olurdu. Bu durumda, yarıçap kaynaklı bir yer çekimi farkı olmazdı. Ancak Dünya yine dönmeye devam ediyor olacaktı.
- ➡️ 2. Adım - Dönüş Faktörünün Etkisi: Dünya dönmeye devam ettiği sürece, ekvatorda bir merkezcil kuvvet oluşmaya devam eder. Bu merkezcil kuvvet, net yer çekimi kuvvetini ekvatorda hala azaltırdı. Kutuplarda ise bu etki olmazdı.
- ➡️ 3. Adım - Sonuç: Eğer Dünya sadece mükemmel bir küre olsaydı ama dönmeye devam etseydi, yer çekimi ivmesi yine de kutuplarda ekvatordan fazla olurdu. Çünkü merkezcil kuvvet etkisi hala ekvatorda mevcut olacaktı. İvmenin tamamen aynı olması için Dünya'nın hem mükemmel küre şeklinde olması hem de kendi ekseni etrafında dönmemesi gerekirdi.
✅ Cevap: Hayır, aynı olmazdı. Dünya'nın dönüşünden kaynaklanan merkezcil kuvvet etkisi devam edeceği için yer çekimi ivmesi ekvatorda yine daha az, kutuplarda ise daha fazla ölçülürdü.
