Soru:
İslamiyet öncesi Türk tarihinde görülen;
- I. Değişik boyları bir araya getirerek siyasi birlik oluşturma,
- II. Ülkenin hanedanın ortak malı sayılması,
- III. Kurultay (Toy) adı verilen bir danışma meclisinin bulunması
durumlarından hangileri, Türk devletlerinin kısa sürede parçalanmasında
etkili olmuştur?
Çözüm:
💡 Bu soru, İslamiyet öncesi Türk devletlerinin siyasi yapısındaki zayıf noktaları ve bunların devletin ömrüne etkisini sorguluyor. Her maddeyi ayrı ayrı değerlendirelim.
- ➡️ I. Değişik boyları bir araya getirerek siyasi birlik oluşturma: Bu federatif yapı, güçlü bir hükümdar olduğu sürece işler. Ancak hükümdar zayıfladığında veya öldüğünde, boyların ayrılma eğilimi devletin parçalanmasına yol açabilir. Bu nedenle etkilidir.
- ➡️ II. Ülkenin hanedanın ortak malı sayılması (Kut anlayışı): Bu, en önemli parçalanma nedenidir. Tahtın hanedanın tüm erkek üyelerine ait olduğu düşüncesi, her hükümdar ölümünün ardından taht kavgalarına (veraset sistemi) ve iç savaşlara yol açmış, bu da devleti zayıflatıp parçalanmaya götürmüştür. Kesinlikle etkilidir.
- ➡️ III. Kurultay (Toy) adı verilen bir danışma meclisinin bulunması: Kurultay, devlet işlerinin görüşüldüğü, hükümdara danışmanlık yapan bir meclistir. Bu yapı, merkezi yönetimi güçlendiren ve karar alma sürecine katkı sağlayan bir unsurdur. Devletin parçalanmasına değil, güçlenmesine ve istikrarına hizmet eder. Bu nedenle parçalanmada etkili değildir.
✅ Sonuç olarak, devletlerin kısa sürede parçalanmasında I. ve II. maddeler etkili olmuştur. Cevap I ve II'dir.
