Soru:
Bir felsefe öğrencisi, Sokrates'in bir argümanını anlamak için bir akış şeması çiziyor. Şema, bir iddianın doğruluğunu sorgulama sürecini temsil ediyor:
- İddia mantıksal tutarlılık açısından incelenir. (Tutarlı/Tutarsız)
- Tutarlı ise, olgusal dünyayla uyumluluğu test edilir. (Uyumlu/Uyumsuz)
- Her iki testi de geçerse, iddia geçici olarak kabul edilir.
"Dünya düzdür" iddiası bu akış şemasına sokulduğunda, hangi aşamada ve neden elenir?
Çözüm:
🔍 Sokrates'in diyalektik yöntemini andıran bu akış şemasını adım adım uygulayalım.
- ➡️ 1. Adım (Mantıksal Tutarlılık): "Dünya düzdür" iddiası, kendi içinde mantıksal bir çelişki barındırmaz. Yani bir dünyanın düz olması mantıken imkansız değildir. Bu nedenle bu aşamada Tutarlı olarak değerlendirilir ve bir sonraki aşamaya geçer.
- ➡️ 2. Adım (Olgusal Uyumluluk): İddianın gözlem ve deneylerle (gerçek dünyayla) uyumlu olup olmadığına bakılır. Gemilerin ufukta kaybolması, Dünya'nın Ay üzerindeki gölgesinin yuvarlak olması, uzaydan çekilen fotoğraflar gibi sayısız olgusal kanıt, Dünya'nın düz değil, geoid şeklinde olduğunu gösterir.
✅ Sonuç: "Dünya düzdür" iddiası, 1. adımı geçmesine rağmen 2. adımda (olgusal uyumluluk testinde) elenir. Çünkü iddia, gözlemlenebilir gerçeklerle çelişmektedir.
