Soru:
Bir kişi, akıllı telefonundaki bir sağlık uygulaması aracılığıyla uyku düzeni, kalp atış hızı ve attığı adımlar gibi kişisel verilerini sürekli olarak kaydetmekte ve bu veriler bulut tabanlı bir sistemde işlenmektedir. Bu durum, mahremiyet (privacy) ve kişisel verilerin korunması bağlamında hangi felsefi ikilemi en iyi şekilde temsil eder?
- A) Araçsal Akıl ve Araçların Tahakkümü
- B> Faydacılık ve Zarar Prensibi
- C) Özerklik ve Güvenlik İkilemi
- D) Determinizm ve Özgür İrade
Çözüm:
💡 Bu soru, bilişim teknolojilerinin bireyin mahremiyeti üzerinde yarattığı gerilimi felsefi bir ikilem üzerinden sorguluyor.
- ➡️ Birinci Adım: Senaryoda, birey kişisel verilerini (sağlık bilgileri) gönüllü olarak bir teknoloji şirketiyle paylaşmaktadır. Bu paylaşımın amacı, muhtemelen kişinin kendi sağlığını takip etmesi ve daha iyi bir yaşam sürmesidir (özerklik ve kişisel fayda).
- ➡️ İkinci Adım: Ancak bu veriler bir şirketin sunucularında toplanmakta ve işlenmektedir. Bu, verilerin kötüye kullanılması, üçüncü şahıslarla paylaşılması veya bir siber saldırıya maruz kalması riskini doğurur. Birey, kişisel faydası için mahremiyetinden bir miktar taviz vermektedir. Öte yandan, şirket bu verileri "daha iyi hizmet ve güvenlik sağlamak" için topladığını iddia edebilir.
- ➡️ Üçüncü Adım: Bu durum, özerklik (bireyin kendi hayatı ve verileri üzerinde kontrol sahibi olma hakkı) ile güvenlik (verilerin korunacağı ve kötüye kullanılmayacağı güvencesi) arasındaki klasik bir ikilemi yansıtır. Birey, daha fazla güvenlik ve kişiselleştirilmiş hizmet için özerkliğinden (verileri üzerindeki mutlak kontrolünden) vazgeçmektedir.
- ➡️ Dördüncü Adım: Diğer seçenekler bu ikilemi tam olarak karşılamaz. Araçsal Akıl (A) daha çok teknolojinin insanı araçsallaştırmasıyla, Faydacılık (B) genel fayda ile ilgiliyken, Determinizm (D) ise özgür irade tartışmasıdır.
✅ Sonuç olarak, bu durumda ortaya çıkan temel felsefi ikilem C) Özerklik ve Güvenlik İkilemi'dir.
