Soru:
2016 KPSS'de sorulmuştur: 1982 Anayasası’na göre, “savaş hali haricinde” aşağıdaki hallerin hangisinde temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması mümkün değildir?
- A) Sıkıyönetim
- B) Olağanüstü hal
- C) Seferberlik
- D) Ağır ekonomik bunalım
- E) Kamu düzenini bozan yaygın şiddet olayları
Çözüm:
💡 Bu soru, Anayasa'nın 15. maddesinde düzenlenen "Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması" kurallarını bilmemizi istiyor. Madde, savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde bu durumun mümkün olduğunu, ancak savaş hali dışındaki durumlarda "savaş hali haricinde" bazı haklara dokunulamayacağını belirtir.
- ➡️ Kural: Anayasa Madde 15: "Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir." Ancak, savaş hali dışında hiçbir durumda; yaşama hakkı, maddi ve manevi varlığın bütünlüğü, din, vicdan ve düşünce hürriyetlerine dokunulamaz.
- ➡️ Seçenek Analizi: Seferberlik (C şıkkı), Anayasa'da sayılan ve temel hakların durdurulmasına imkan tanıyan hallerden biridir. Soru, "savaş hali haricinde hangi halde durdurma mümkün DEĞİLDİR?" diye soruyor. Bu, seçeneklerden birinin "olağanüstü yönetim usulleri" kapsamında OLMADIĞINI göstermelidir.
- ➡️ Doğru Cevap: "Seferberlik", bir olağanüstü yönetim usulü değil, askeri bir hazırlık durumudur ve Anayasa Madde 15'te açıkça temel hakların kısıtlanabileceği haller arasında sayılmıştır. Bu nedenle, seferberlikte de kısıtlama mümkündür. Ancak sorunun doğru cevabı, bu haller arasında yer almayan "Ağır ekonomik bunalım"dır (D şıkkı). Ağır ekonomik bunalım, tek başına temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasını durdurmak için yeterli bir sebep değildir.
✅ Doğru cevap, Anayasa'da temel hakların durdurulması için bir sebep olarak sayılmayan D şıkkıdır.
