Soru:
Aşağıda "Çanakkale Şehitlerine" şiirinden bir bölüm verilmiştir. Bu bölümdeki kafiye (uyak) ve redifleri bularak, bunların dörtlük üzerindeki ahenk (ritim ve ses) etkisini değerlendiriniz.
Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker!
Gökten ecdâd inerek öpse o pâk alnı değer.
Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid'i...
Bedr'in arslanları kadar, şanlı, şehid.
Çözüm:
🎵 Şiirin ahenk unsurlarını bulmak için, mısra sonlarındaki ses benzerliklerine bakarız. Redif, mısra sonlarında görevleri aynı olan eklerin veya kelimelerin tekrarıdır. Kafiye ise rediften önce gelen ve sesçe benzeşen kısımdır.
- ➡️ 1. ve 2. Mısra İncelenmesi:
- asker! - değer.
- Bu mısralarda "er" sesleri bir tam kafiye oluşturur. ("-er" sesleri aynıdır). Ardından gelen "!" ve "." noktalama işaretleri redif sayılmaz. Burada sadece "er" tam kafiyesi vardır.
- ➡️ 3. ve 4. Mısra İncelenmesi:
- Tevhid'i... - şehid.
- Bu mısralarda "-id" sesleri bir tam kafiye oluşturur. ("-id" sesleri aynıdır). Ardından gelen "'i" (iyelik eki) ve "." noktalama işareti redif değildir. Burada da sadece "id" tam kafiyesi vardır.
- ➡️ Ahenk Etkisi: Bu kafiye düzeni (a-a / b-b), şiire bir düzen ve akıcılık kazandırır. "er" ve "id" sesleri, mısraların sonunda güçlü bir vurgu oluşturarak şiirin kahramanlık ve metanet tonunu pekiştirir. Kulağa hoş gelen bu uyum, şiirin ezberlenmesini ve duygusal olarak daha etkili bir şekilde okunmasını kolaylaştırır.
✅ Sonuç olarak, bu kafiye düzeni şiirin müzikalitesini artırarak, şehitlere duyulan saygı ve hayranlık duygusunu daha da güçlendirir.
