Soru:
Mehmet Akif Ersoy'un "Çanakkale Şehitlerine" şiirinden alınan aşağıdaki bölümdeki söz sanatlarını (edebi sanatları) bulunuz.
"Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
Gökten ecdad inerek öpse o pâk alnı değer."
Çözüm:
💡 Edebî sanatları bulmak için şairin kelimeleri hangi anlam ilişkileri içinde kullandığına bakarız.
- ➡️ Birinci adım: İlk dizede "Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!" ifadesini inceleyelim. Şair, doğrudan şehit askere seslenmektedir. Bu, bir nida (seslenme) sanatıdır. Ayrıca "toprak" kelimesi hem vatan hem de mezar anlamında kullanılarak bir tevriye sanatına örnektir.
- ➡️ İkinci adım: İkinci dizede "Gökten ecdad inerek öpse o pâk alnı değer." ifadesini inceleyelim. Burada şehit askerin alnının, ataları (ecdad) tarafından öpülmeye layık görülmesi söz konusudur. Ataların gökten inmesi, insan dışı varlıklara (ataların ruhlarına) insana özgü bir nitelik (inmek, öpmek) yüklenmiştir. Bu, teşhis (kişileştirme) ve intak (konuşturma) sanatının bir arada kullanıldığını gösterir.
- ➡️ Üçüncü adım: Ayrıca, şehit askerin alnının "pâk" (temiz, kutsal) olarak nitelendirilmesi onun yüceltildiğini gösterir. Bu da bir mübalağa (abartma) sanatı içerir.
✅ Sonuç: Bu iki dizede Nida (Seslenme), Tevriye, Teşhis/Kişileştirme, İntak/Konuşturma ve Mübalağa (Abartma) sanatları kullanılmıştır.
