Soru:
Aşağıdaki cümlede "yürek" sözcüğünde gerçekleşen anlam olayını açıklayınız.
"Ne yürek adamdı, kimseye kötülük düşünmezdi."
Çözüm:
💡 "Yürek" sözcüğü, bu cümlede temel anlamından farklı bir anlamda kullanılmıştır. Adım adım gidelim:
- ➡️ Gerçek (Somut) Anlamı: "Yürek", göğüs kafesimizin içinde bulunan, kan pompalayan bir organımızdır. (Kalp)
- ➡️ Cümledeki Anlamı: Cümlede organ anlamında kullanılmamıştır. "Yürek adam" ifadesi, "cesur, korkusuz, yiğit adam" anlamına gelir.
- ➡️ Anlam İlişkisinin Kaynağı: İnsanlar, cesaret duygusunun kaynağının kalp (yürek) olduğunu düşünmüşlerdir. Korkunca kalp atışları hızlanır, cesur insanlar için "yüreklidir" denir. Yani bir organ adı (yürek), o organın taşıdığı varsayılan bir özelliği (cesareti) ifade etmek için kullanılmıştır.
✅ Bir sözcüğün, zaman içinde gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak yepyeni ve kalıcı bir anlam kazanması olayına DEYİM AKTARMASI (daha yaygın ve genel kullanımıyla MECAZ-I MÜRSEL / AD AKTARMASI) denir. Bu örnekte, organ adı, bir nitelik aktarımı yapmıştır.
