Soru:
"O, bu mahallenin tek gözüdür." cümlesinde altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir ve burada hangi anlam olayı vardır?
- A) Görme engelli biri - Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)
- B) Çok sevilen, değer verilen kişi - Deyim Aktarması
- C) Her şeyi gören kişi - Dolaylama
- D) İşe yaramazın teki - Güzel Adlandırma
Çözüm:
💡 Bu soruda önce sözün gerçekte ne anlama geldiğini, sonra da hangi anlam olayı olduğunu bulmalıyız.
- ➡️ 1. Adım: "Tek göz" ifadesi gerçek anlamıyla fiziksel bir özelliği (bir gözü olmak) anlatır. Ancak cümlede bu anlamda kullanılmamıştır.
- ➡️ 2. Adım: "Bir yerin/bir şeyin gözü" ifadesi, dilimizde o yerin/varlığın en değerli parçası, sevilen, gözde olan kişi veya şey anlamında kullanılan bir deyimdir.
- ➡️ 3. Adım: Burada "göz" organı, "değer ve sevgi" gibi soyut bir kavramı ifade etmek için kullanılmıştır. Bir organ adının başka bir kavramı anlatması, bir deyim aktarması (mecaz) türüdür. Özellikle "organ adlarıyla yapılan mecazlar" bu gruba girer.
- ➡️ 4. Adım: Seçenekleri kontrol edelim. A'daki "mecaz-ı mürsel", bir ilişki nedeniyle bir sözün başka bir söz yerine kullanılmasıdır (örneğin, "Selma Hanım'ı ara" demek -> telefonunu ara). C'deki "dolaylama", bir sözcükle anlatılabilecek bir kavramı iki veya daha fazla sözcükle anlatmaktır (örneğin, "beyaz altın" -> pamuk). D'deki "güzel adlandırma" ise uygun değildir.
✅ Sonuç: Anlatılmak istenen "çok sevilen, değer verilen kişi"dir ve bu bir Deyim Aktarmasıdır. Doğru cevap B'dir.
