Soru:
Akraba evliliği yapan bir çiftin, çekinik (resesif) genle taşınan bir kalıtsal hastalığa sahip çocuklarının olma olasılığı neden daha yüksektir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu sorunun çözümü, genetik ve kalıtım kurallarını anlamaktan geçer. Çekinik hastalıkların ortaya çıkması için bir bireyin her iki geninin de hastalıklı (çekinik) alel olması gerekir.
- ➡️ 1. Adım: Akraba evliliği yapan bireyler, ortak atalardan geldikleri için gen havuzları birbirine benzer. Bu, aynı çekinik hastalık genini taşıma ihtimallerinin, akraba olmayan bireylere göre daha yüksek olduğu anlamına gelir.
- ➡️ 2. Adım: Diyelim ki her iki ebeveyn de bu çekinik hastalık genini (a) taşıyor ama hasta değiller (Aa genotipine sahipler).
- ➡️ 3. Adım: Bu iki taşıyıcı ebeveynden (Aa x Aa) doğacak bir çocuğun hasta (aa) olma olasılığı, kalıtım şemasına göre \( \frac{1}{4} \)'tür (%25). Akraba olmayan iki bireyin ikisinin de aynı nadir çekinik geni taşıma olasılığı ise çok daha düşüktür.
✅ Sonuç: Akraba evliliklerinde, ortak genetik miras nedeniyle her iki ebeveynde de aynı zararlı çekinik genin bulunma ihtimali arttığı için, çocukların çekinik genle taşınan hastalıklara yakalanma riski de artar.
