Soru:
Bir tarih araştırmacısı, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemindeki ekonomik yapısını incelemek istiyor. Araştırmasında dijital kaynaklardan yararlanmak isteyen araştırmacı, aşağıdaki kaynak türlerini kullanmayı planlıyor:
- Dijital arşiv belgeleri
- Akademik veri tabanları
- İstatistik portalları
Araştırmacının bu kaynakları kullanırken dikkat etmesi gereken 3 temel kritik değerlendirme ölçütü nedir? Her bir ölçütü açıklayınız.
Çözüm:
💡 Dijital kaynakların kullanımında eleştirel bir yaklaşım şarttır. Çözüm adımlarımız şunlardır:
- ➡️ Kaynağın Güvenilirliği ve Otoritesi: Kaynağın yayıncısı, oluşturucusu veya barındırıcısının kim olduğu, uzmanlık düzeyi ve kurumsal kimliği sorgulanmalıdır. Örneğin, bir devlet arşivinin resmi sitesi ile kişisel bir blogun güvenilirliği aynı değildir.
- ➡️ İçeriğin Doğruluğu ve Nesnelliği: Sunulan bilgilerin kaynağı, dipnotları, referansları ve orijinal belgelere dayanıp dayanmadığı kontrol edilmelidir. Bilgiler tarafsız bir şekilde mi sunuluyor, yoksa belirli bir ideolojik veya ticari amaç güdüyor mu? Örneğin, bir istatistik portalındaki verilerin hangi metodoloji ile derlendiği mutlaka incelenmelidir.
- ➡️ Güncellik ve Erişilebilirlik: Dijital içeriğin ne zaman oluşturulduğu, güncellendiği ve erişime açıldığı önemlidir. Tarihsel bir belge sabit olsa da, onun dijital kopyasının oluşturulma tarihi ve site içeriğinin güncelliği, araştırmanın kalitesini etkiler. Ayrıca, kaynağa sürekli ve kalıcı bir link (DOI gibi) üzerinden erişilebilmesi de önemli bir kriterdir.
✅ Sonuç olarak, bir tarih araştırmacısı dijital kaynakları kullanırken kaynağın güvenilirliğini, içeriğin doğruluğunu ve bilginin güncelliğini sürekli olarak sorgulamalıdır.
