Soru:
Göçebe Türk topluluklarının yerleşik hayata geçmeye başlamasında aşağıdaki faktörlerden hangisi diğerlerinden daha az etkili olmuştur?
- A) Tarım ve hayvancılıkta uzmanlaşma
- B) Ticaret yolları üzerinde konaklama yerleri (kervansaray) kurulması
- C) İklim değişiklikleri ve otlakların yetersiz hale gelmesi
- D) Fethedilen bölgelerde devlet teşkilatlanması ve vergi sistematiği
Çözüm:
💡 Bu soru, göçebelikten yerleşik hayata geçişi tetikleyen itici ve çekici faktörleri anlamamızı istiyor. Hangi seçeneğin etkisinin daha sınırlı olduğunu bulmalıyız.
- ➡️ Adım 1: C seçeneği çok güçlü bir itici faktördür. Kuraklık ve otlak kaybı göçebeleri zorunlu olarak yerleşik hayata iter.
- ➡️ Adım 2: B ve D seçenekleri güçlü çekici faktörlerdir. Kervansaraylar ticaret ve güvenlik ağı oluşturarak, devlet teşkilatı ise düzen ve istikrar sağlayarak yerleşimi teşvik eder.
- ➡️ Adım 3: A seçeneğini inceleyelim. Göçebe ekonomisi zaten hayvancılık temelliydi. Yerleşik hayata geçişle birlikte tarım önem kazansa da, bu bir sonuçtur. Göçebeyi yerleşik hayata iten temel neden, tarımda uzmanlaşma arzusundan ziyade, yukarıdaki zorlayıcı ve teşvik edici koşullardır.
✅ Bu nedenle, diğerlerine kıyasla daha az etkili olan faktör A seçeneğidir.
