Soru:
Göktürkler döneminde Türklerin sosyo-ekonomik yapısının temelini oluşturan ve hayvancılığa dayalı bu yaşam tarzı, şehirleşmeyi nasıl etkilemiştir? Aşağıdaki yargılardan hangisi bu etkiyi en iyi şekilde açıklar?
- A) Tarımsal üretim, şehirlerin ana geçim kaynağı haline gelmiştir.
- B) Yerleşik yaşam yaygınlaşmış ve büyük surlarla çevrili şehirler kurulmuştur.
- C) Ekonomi büyük ölçüde hayvancılığa dayandığı için geniş otlaklar gerektirmiş, bu da geniş alanlara yayılan bir yerleşim modeli ve kalıcı büyük şehirlerden ziyade "ordu" adı verilen geçici yerleşimler ortaya çıkarmıştır.
- D) Ticaret, şehirlerin kurulmasında ve büyümesinde hiçbir rol oynamamıştır.
Çözüm:
💡 Göktürkler genellikle konargöçer (göçebe) bir yaşam sürdürdükleri için şehirleşme anlayışları yerleşik toplumlardan farklıydı.
- ➡️ Birinci adım: Göktürk ekonomisinin temeli hayvancılıktı. Bu, geniş meralar ve mevsimlik göçler gerektiriyordu. Bu durum, tarıma dayalı yerleşik şehirlerin (A seçeneği) ana model olmasını engellemiştir.
- ➡️ İkinci adım: Yerleşik yaşam ve büyük surlu şehirler (B seçeneği) daha çok Uygurlar döneminde görülmeye başlanmıştır. Göktürklerde bu yaygın değildi.
- ➡️ Üçüncü adım: Göktürklerde "ordu" adı verilen, kağanın otağının kurulduğu ve etrafında boyların çadırlarının toplandığı geçici yerleşim merkezleri vardı. Bunlar kalıcı taş şehirlerden farklıydı. C seçeneği bu durumu en iyi açıklayan ifadedir.
- ➡️ Dördüncü adım: Ticaret, İpek Yolu üzerinde hakimiyet kurma mücadelelerinden de anlaşılacağı üzere önemliydi, dolayısıyla D seçeneği kesinlikle yanlıştır.
✅ Sonuç olarak, konargöçer yaşam tarzının şehirleşmeye olan etkisini en doğru şekilde anlatan seçenek C'dir.
