Soru:
Osmanlı Devleti'nde şehirlerin fiziksel yapısını ve sosyal organizasyonunu anlamak için önemli bir kavram olan "mahalle"nin temel özellikleri nelerdir? Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu özelliklerden biri değildir?
- A) Cami veya mescit etrafında şekillenen bir yapıya sahip olması
- B) Sakinlerinin genellikle aynı etnik veya dini kökenden gelmesi
- C) Yönetiminden sadece devlet görevlilerinin sorumlu olması
- D) Esnaf loncalarının mahalle ekonomisinde önemli bir rol oynaması
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için Osmanlı şehir yapısındaki mahalle kavramının işleyişini ve özerk yapısını hatırlamamız gerekir.
- ➡️ Birinci adım: Osmanlı mahallesi, genellikle bir cami veya mescit etrafında fiziksel olarak örgütlenirdi. Bu, A seçeneğinin doğru bir özellik olduğunu gösterir.
- ➡️ İkinci adım: Mahalle sakinleri çoğunlukla aynı dini, mezhebi veya etnik gruba mensuptu (örneğin, Müslüman, Rum, Ermeni, Yahudi mahalleleri). Bu, B seçeneğinin de doğru olduğu anlamına gelir.
- ➡️ Üçüncü adım: Mahalle yönetiminde devletin atadığı kadı ve subaşı gibi görevliler olmakla birlikte, mahallenin iç işlerinden ve güvenliğinden mahalle halkının seçtiği/imamın da rol aldığı "kethüda" gibi kişiler de sorumluydu. Yönetim tamamen devlet görevlilerine bırakılmamıştı. Bu nedenle C seçeneği yanlıştır.
- ➡️ Dördüncü adım: Mahalle içindeki ekonomik hayat, esnaf loncaları (ahi teşkilatı gibi) tarafından düzenlenirdi ve bu loncalar mahallenin sosyo-ekonomik dokusunun ayrılmaz bir parçasıydı. D seçeneği doğrudur.
✅ Sonuç olarak, mahalle yönetiminde sadece devlet görevlileri değil, mahallenin kendi içinden çıkan kişiler de söz sahibi olduğu için doğru cevap C seçeneğidir.
