Soru:
Türk-İslam devletlerinde, bir toprak parçasının gelirinin ordu mensuplarına veya devlet görevlilerine hizmet karşılığı verilmesi sistemine ne ad verilir? Bu sistemde, kendisine toprak verilen kişi, bölgenin güvenliğini sağlamak ve üretimin devamlılığını gözetmekle yükümlüydü. Bu sistem aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Vakıf Sistemi
- B) Haraç Sistemi
- C) İkta Sistemi
- D) Fetih Sistemi
Çözüm:
💡 Bu soru, Türk-İslam devletlerinin hem askeri hem de idari yapısını doğrudan ilgilendiren temel bir ekonomik sistemi sormaktadır. Adım adım ilerleyelim.
- ➡️ Birinci Adım: Sorunun tanımına odaklanalım: "Toprak gelirinin hizmet karşılığı verilmesi" ve "bölgenin güvenliğini sağlama yükümlülüğü".
- ➡️ İkinci Adım: Seçenekleri değerlendirelim. Vakıf sistemi, kar amacı gütmeyen hayır kurumlarıdır. Haraç, Müslüman olmayanlardan alınan bir vergidir. Fetih sistemi ise bir yönetim modeli değildir.
- ➡️ Üçüncü Adım: Büyük Selçuklu Devleti ile birlikte Türk-İslam devletlerinde yaygınlaşan ve Osmanlı'daki Tımar sisteminin de temelini oluşturan sistem İkta Sistemi'dir. Bu sistemde, geliri kendisine bırakılan toprak (ikta) sayesinde asker yetiştirilir, devlet hazineden maaş ödemekten kurtulur ve üretim sürekliliği sağlanırdı.
✅ Soruda tanımı verilen ve Türk-İslam devletlerinin karakteristik özelliklerinden biri olan sistem, C) İkta Sistemi'dir.
