Soru:
"Büyükannemin ______ yorganının altında uyumak çok huzur vericiydi." cümlesindeki boşluğa, aşağıdaki pekiştirilmiş sözcüklerden hangisi gelirse yazım yanlışı yapılmış olur?
- A) bembeyaz
- B) upuzun
- C) sımsıcak
- D) yepyeni
Çözüm:
💡 Hangi seçeneğin yazımının yanlış olduğunu bulmak için her bir pekiştirmenin oluşum kuralını kontrol edelim.
- ➡️ Birinci adım: Pekiştirme kurallarını hatırlayalım. Pekiştirme, genellikle sözcüğün ilk hecesi alınır ve sonuna "p, r, s, m" sessiz harflerinden biri getirilerek yapılır. (Örn: beyaz → bem+beyaz). Bazı istisnai ve farklı yapılar da olabilir (yepyeni, sapasağlam gibi).
- ➡️ İkinci adım: Seçenekleri tek tek inceleyelim.
- A) bembeyaz → "bem" (ilk hece "be" + "m") + "beyaz". Kurala uygun. ✅
- B) upuzun → "up" (ilk hece "u" + "p") + "uzun". Kurala uygun. ✅
- C) sımsıcak → "sım" (ilk hece "sı" + "m") + "sıcak". Kurala uygun. ✅
- D) yepyeni → "yep" + "yeni". Bu pekiştirme, "yeni" sözcüğünün ilk hecesi "ye" alınarak ve sonuna "p" harfi getirilerek oluşturulmuştur. Bu kurala uygundur. Ancak, dikkat! "Yepyeni" doğru yazılan bir pekiştirmedir. Soruda "hangisi gelirse yazım yanlışı yapılmış olur" diye soruyor. Tüm seçenekler doğru yazıldığına göre, bu soru bir tuzak içeriyor olabilir. Fakat "upuzun" ifadesi bazen "up uzun" şeklinde ayrı yazılabileceği yanılgısına neden olabilir. Ancak TDK'ya göre "upuzun" bitişik yazılır. Hiçbir seçenekte yazım yanlışı yoktur. Bu durumda, sorunun amacı öğrenciyi bu doğru yazımları gözden geçirmeye yönlendirmektir.
- ➡️ Üçüncü adım: Eğer bir hata varsa, bu genellikle pekiştirme harfinin yanlış kullanılması veya sözcüğün ayrı yazılmasıdır. Seçeneklerde böyle bir durum yok. Bu nedenle, sorunun beklenen cevabı "hepsi doğru" olmalıdır. Ancak çoktan seçmeli bir soruda bu mümkün değil. Bu tip sorularda en sık yapılan hata, "yepyeni" gibi sözcüklerin yazımından şüphe duyulmasıdır. Fakat "yepyeni" TDK onaylı doğru bir yazımdır.
✅ Sonuç: Verilen seçeneklerin hiçbiri yazım yanlışı içermemektedir. Soru, öğrencinin bu pekiştirmelerin doğru yazılışlarını teyit etmesini sağlamaya yöneliktir. Eğer bir işaretleme yapılması gerekirse, böyle bir soruda genellikle "Doğru cevap yok" veya "Yanlış işaretlenmiştir" gibi bir ifade kullanılır. Ancak seçenekler arasında zorunlu bir seçim yapılacak olsa, en az kullanılan ve yazımı hakkında şüphe uyandırabilecek olan (ki bu örnekte böyle bir durum yok) işaretlenir. Bu soru için geçerli bir yanlış seçenek bulunmamaktadır.
