Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne kullanılmıştır?
- A) Çocuklar, bahçede top oynuyor.
- B) Bu film, geçen hafta gösterime girdi.
- C) Sınav sonuçları, dün açıklandı.
- D) Arkadaşım, bana yeni bir kitap hediye etti.
Çözüm:
💡 Sözde özneyi bulmak için cümlenin öznesinin gerçekte bir işi yapıp yapmadığına bakarız. Sözde özne, edilgen çatılı fiillerle kurulan ve aslında nesne konumunda olan öğedir.
- ➡️ A seçeneği: "Çocuklar" öznesi "oynuyor" fiilini aktif olarak yapıyor. Gerçek özne.
- ➡️ B seçeneği: "Bu film" öznesi "girdi" fiilini kendi yapmıyor, ona bir iş yapılıyor gibi görünse de fiil etken. Ancak "gösterime girmek" edilgen değil, dönüşlü bir fiildir. Gerçek özne.
- ➡️ C seçeneği: "Sınav sonuçları" öznesi "açıklandı" fiilini kendi yapmıyor. Fiil edilgen çatılıdır (-l eki). Sonuçları birisi açıklıyor ama cümlede yok. "Sınav sonuçları" aslında açıklanan şeydir, yani nesnedir. Sözde özne.
- ➡️ D seçeneği: "Arkadaşım" öznesi "hediye etti" fiilini aktif olarak yapıyor. Gerçek özne.
✅ Doğru cevap C seçeneğidir. "Sınav sonuçları" sözde öznedir.
