Soru:
"Kapı, hızla çarpılarak kapatıldı." cümlesindeki sözde özneyi bulunuz ve neden sözde özne olduğunu açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu cümledeki sözde özneyi bulmak için adım adım ilerleyelim.
- ➡️ 1. Adım: Fiili ve çatısını inceleyelim. Cümlenin yüklemi "kapatıldı"dır. Bu fiil, "-l" edilgenlik eki almıştır (\(kapat-ı-l-dı\)). Bu, fiilin edilgen çatılı olduğunu gösterir.
- ➡️ 2. Adım: Özneyi bulalım. Yükleme "Ne kapatıldı?" sorusunu sorduğumuzda cevap "Kapı"dır. Yani cümlenin öznesi "Kapı"dır.
- ➡️ 3. Adım: Öznenin gerçekliğini sorgulayalım. "Kapı" bir iş yapabilir mi? Hayır. Kapı kendi kendini kapatamaz. Onu kapatacak bir etken (birisi veya bir şey) vardır ama cümlede belirtilmemiştir. "Kapı" aslında "kapatma" işinden etkilenen varlıktır, yani nesnedir.
✅ Sonuç: Cümlenin sözde öznesi "Kapı"dır. Çünkü fiil edilgen çatılıdır ve "Kapı" gerçekte bir işi yapan değil, yapılan işten etkilenen öğedir.
