Soru:
"Öğretmen, tahtaya karmaşık bir denklemi \(y = ax^2 + bx + c\) yazdı." cümlesini inceleyiniz. "yazdı" fiili geçişli midir, geçişsiz midir? Cevabınızı nesne-yüklem ilişkisi üzerinden açıklayınız.
Çözüm:
📝 Bu cümlede fiil, birden fazla öğe ile birlikte kullanılmıştır. Amacımız fiilin doğrudan nesnesini bulmaktır.
- ➡️ Adım 1: Yüklemi (Fiili) Bul → "yazdı"
- ➡️ Adım 2: Nesne Sorularını Yönelt → "Öğretmen neyi yazdı?" veya "Öğretmen kimi yazdı?"
- ➡️ Adım 3: Nesneyi Tespit Et → Sorunun cevabı: "karmaşık bir denklemi" ve hatta denklemin kendisi "\(y = ax^2 + bx + c\)" ifadesidir. "Tahtaya" sözcüğü ise "Nereye?" sorusunun cevabı olduğu için dolaylı tümleçtir, nesne değildir.
- ➡️ Adım 4: Geçişlilik Durumunu Belirle → "yazdı" fiili, "neyi" sorusuna cevap veren bir nesne ("karmaşık bir denklemi") aldığı için kesinlikle geçişli bir fiildir.
✅ Sonuç: "yazdı" fiili, işlevi gereği bir nesneye (yazılan şeye) ihtiyaç duyduğu ve bu cümlede de nesnesi bulunduğu için geçişlidir.
