Soru:
"Misafirler, partiden sonra ayrıldı." ve "Müdür, eski çalışanını işten ayırdı." cümlelerinde aynı köke sahip olan "ayrıldı" ve "ayırdı" fiillerinin geçişlilik durumlarını karşılaştırınız.
Çözüm:
⚖️ Aynı kökten gelse bile fiillerin anlamı ve cümle içindeki kullanımı, onların geçişlilik özelliğini belirler.
- ➡️ İlk cümle: "Misafirler, partiden sonra ayrıldı." Fiile "Neyi ayrıldı? / Kimi ayrıldı?" sorularını sorduğumuzda anlamlı bir cevap alamayız. Misafirlerin kendisi ayrılmıştır, bir nesneye etki etmemiştir. Bu yüzden "ayrıldı" fiili geçişsizdir.
- ➡️ İkinci cümle: "Müdür, eski çalışanını işten ayırdı." Fiile "Kimi ayırdı?" sorusunu sorduğumuzda, "eski çalışanını" cevabını alırız. Bu, fiilin nesnesidir. Bir nesne ile kullanıldığı için "ayırdı" fiili geçişlidir.
✅ Sonuç: "Ayrıldı" geçişsiz bir fiilken, "ayırdı" geçişli bir fiildir. Fiillerin cümle içindeki işlevi önemlidir.
