Soru:
Aşağıdaki şiir parçasının nazım biçimini belirleyiniz. Hangi özellikler bu biçimi işaret etmektedir?
Ben bir selvi dalıyım ki nazımdan eğildim,
Yine bir buse için kırılmaya hazırım.
Ey rüzgâr, söyle bana, hangi bahçeden geldin?
Yoksa o ilk sevdiğim kadın mı seni yolladı?
Çözüm:
💡 Bu şiir parçasının biçimini belirlemek için modern Türk şiirindaki serbest nazım biçimlerini de göz önünde bulundurmalıyız.
- ➡️ Birim ve Düzen Analizi: Şiir dört mısradan oluşuyor ancak geleneksel bir dörtlük (bent) yapısında değil. Mısraların uzunlukları birbirine yakın değil ve belirgin bir hece ölçüsü yok. Bu, serbest nazım özelliğidir.
- ➡️ Kafiye Analizi: Mısra sonlarına bakalım: "eğildim" (A) / "hazırım" (B) / "geldin" (C) / "yolladı" (D). Görüldüğü gibi mısralar arasında düzenli bir kafiye örgüsü (a b c b gibi) bulunmamaktadır. Bu da serbest nazmın bir diğer özelliğidir.
- ➡️ Nazım Biçimi Kararı: Belirli bir ölçü (aruz, hece) ve uyak düzeni kuralına bağlı kalmadan yazılan bu tür şiirler, SERBEST NAZIM (ya da Serbest Müstezat'ın daha ileri bir formu) olarak adlandırılır.
- ➡️ İşaret Eden Özellikler: 1. Ölçü (vezin) yoktur. 2. Düzenli bir kafiye şeması yoktur. 3. Geleneksel bent yapılarına (dörtlük, beyit) sıkı sıkıya bağlı değildir.
✅ Sonuç olarak, bu şiir parçasının nazım biçimi SERBEST NAZIM'dır. Bu biçimi işaret eden özellikler; ölçüsüz oluşu, düzenli bir kafiye şemasının bulunmayışı ve geleneksel nazım birimlerine uymayışıdır.
