Soru:
Aşağıdaki beyitler hangi nazım biçimine aittir? Bu biçimin iki temel özelliğini yazınız.
Gam değil arzusu ruhun fakat emel
Yok, olamaz bile denilse de ezel
Bir hayal ufku etrafında gezerken
Gördüğüm serviler o hülyalı, derin
Çözüm:
💡 Burada iki tane iki mısralık birim (beyit) görüyoruz. Önce biçimi tespit edelim, sonra özelliklerini sıralayalım.
- ➡️ Birim ve Kafiye Analizi: Şiir, ikili mısra gruplarından (beyit) oluşmaktadır. Her beyit kendi içinde kafiyelidir. İlk beyit: "emel" (a) / "ezel" (a). İkinci beyit: "gezerken" (b) / "derin" (b).
- ➡️ Nazım Biçimi Kararı: Beyitlerle yazılan ve her beyitin kendi arasında kafiyelendiği bu yapı, klâsik Türk edebiyatının en yaygın nazım biçimi olan gazel veya kasidenin de temel birimidir. Ancak, bu kısa örnek göz önüne alındığında, bu birim yapısı genel olarak BEYİT esasına dayalı nazım biçimlerini (gazel, kaside, mesnevi, kıta) işaret eder. Soru doğrudan beyitleri sorduğu için cevap, bu birimin kullanıldığı biçimlerin genel adıdır. Fakat en belirgin ve teknik cevap, beyitlerle kurulan ve her beyitin kendi içinde kafiyeli olduğu bir yapı olmasıdır. Bu özellikler MESNEVİ nazım biçiminin temel kurallarıdır.
- ➡️ Özellikler: 1. Her beyit kendi arasında kafiyelidir (aa / bb / cc ...). 2. Genellikle uzun hikâye ve destanların yazımında kullanılır.
✅ Sonuç olarak, bu beyitler MESNEVİ nazım biçimine aittir. İki temel özelliği: 1) Beyitlerle yazılır ve her beyit kendi içinde kafiyelidir. 2) Sınırsız uzunlukta yazılabilir, bu nedenle uzun soluklu konular için idealdir.
