Soru:
Aşağıdaki beyitler, klasik bir gazelin başından alınmıştır. İnceleyiniz:
"Benî âlem düşelim bir şûha gönlüm gibi hep
Gönlüm etmiş o mehin zülf-i perîşanına esîr"
Bu gazel ile ilgili,
I. Matla beytidir.
II. Kafiye düzeni "aa" şeklindedir.
III. Aşk konusu işlenmiştir.
yargılarından hangileri doğrudur?
Çözüm:
💡 Bu soruda bize bir gazelin ilk iki dizesi (yani bir beyit) verilmiş ve bu beyitle ilgili çıkarımlar yapmamız istenmiş.
- ➡️ I. Yargı: Gazelin ilk beyitine "matla" (doğuş yeri) denir. Verilen beyit, gazelin en başında yer aldığı için matla beytidir. Bu yargı doğrudur.
- ➡️ II. Yargı: Kafiye düzenini kontrol edelim. İlk dizenin sonu "hep", ikinci dizenin sonu "esîr". Görüldüğü gibi bu iki kelime kafiye oluşturmuyor. O halde, bu beyit tek başına "aa" kafiye düzenine sahip değildir. Gazelin genel kafiye şeması "aa, ba, ca..." şeklinde olur. Bu sadece ilk kısmıdır. Bu yargı yanlıştır.
- ➡️ III. Yargı: Beyitte "bir güzele gönül vermek", "onun dağınık saçlarına esir olmak" gibi ifadeler geçmektedir. Bu, klasik gazellerin en temel konusu olan aşk temasını işlediğini gösterir. Bu yargı doğrudur.
✅ Sonuç olarak, I ve III. yargılar doğrudur.
