Soru:
Aşağıdaki metin parçasının türü nedir? Bu türün temel özelliklerinden üç tanesini yazınız.
"Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı
Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd eder ihsân
Nîçin kılmaz bana dermân benî bîmâr sanmaz mı"
Çözüm:
💡 Bu metni analiz ederek türünü ve özelliklerini bulmaya çalışalım.
- ➡️ İlk Adım - Tür Tespiti: Metin, Arapça ve Farsça kelimeler içeren, ahenkli ve ritmik bir yapıya sahiptir. Beyitlerden oluştuğu ve "aa/ba/ca..." şeklinde kafiyelendiği görülmektedir. Bu yapısal özellikler, metnin bir gazel olduğunu gösterir.
- ➡️ İkinci Adım - Özellikleri Belirleme: Gazelin temel özelliklerini hatırlayalım:
- Divan edebiyatına ait bir nazım biçimidir.
- 5-15 beyitten oluşur.
- İlk beyit (matla) kendi arasında kafiyelidir, sonraki beyitlerin ikinci dizeleri ilk beyitle kafiyeli olur.
- ➡️ Üçüncü Adım - Metinle Eşleştirme: Verilen metin bu kurallara uymaktadır. "usandırdı/usannaz mı", "yanmaz mı/yanmaz mı", "ihsân/sanmaz mı" kafiyeleri ve beyit sayısı gazel formuna uygundur.
✅ Sonuç: Bu metin bir gazeldir. Gazelin temel özellikleri: 1) Divan edebiyatı nazım biçimidir, 2) 5-15 beyitten oluşur, 3) İlk beyite matla denir ve kendi arasında kafiyelidir.
