Soru:
Hangisi hem Tollens hem de Fehling ayıracı ile pozitif tepkime verir? Nedenini açıklayınız.
- A) CH₃-C≡C-CH₃
- B) CH≡CH
- C) CH₃-CH₂-C≡CH
- D) CH₂=CH₂
Çözüm:
💡 Bu soruda, her iki ayıracın da hangi fonksiyonel grupla tepkimeye girdiğini hatırlamalıyız.
- ➡️ Adım 1: Tepkime Verebilme Koşulunu Belirleme
Hem Tollens hem de Fehling ayıracı, sadece terminal hidrojen içeren alkinler (uç alkinler) ile karakteristik tepkime verir. İç alkinler (A şıkkı) ve alkenler (D şıkkı) bu ayıraçlarla tepkime vermez.
- ➡️ Adım 2: Seçenekleri İnceleme
- A) CH₃-C≡C-CH₃: İç alkindir (üçlü bağ uçta değil). Tepkime VERMEZ.
- B) CH≡CH (Asetilen): Uç alkindir. Ancak, Fehling ayıracı ile tepkimesi çok zayıf veya gözlenmez. Genellikle sadece Tollens ile kullanılır.
- C) CH₃-CH₂-C≡CH (1-bütin): Uç alkindir. Hem Tollens hem de Fehling ayıracı ile karakteristik çökelek oluşturur.
- D) CH₂=CH₂ (Etilen): Alkendir. Tepkime VERMEZ.
- ➡️ Adım 3: Sonuca Varma
Sadece C seçeneğindeki 1-bütin, terminal hidrojeni sayesinde her iki ayıraçla da tepkime verir. Tollens ile gümüş asetilür, Fehling ile bakır(I) asetilür çökeleği oluşturur.
✅ Sonuç: Doğru cevap C seçeneğidir.
