Soru:
1-bütin bileşiği Tollens ayıracı ile tepkimeye sokuluyor. Tepkime sonucunda gözlenmesi beklenen olay nedir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için 1-bütin'in yapısını ve Tollens ayıracının neye tepki verdiğini bilmemiz gerekir.
- ➡️ Adım 1: Bileşiğin Yapısını Belirleme
1-bütin (CH≡C-CH₂-CH₃) bir uç alkindir. Uç alkinler, üçlü bağın molekülün sonunda olduğu bileşiklerdir ve terminal hidrojen (≡C-H) taşırlar.
- ➡️ Adım 2: Tollens Ayıracının İşlevini Hatırlama
Tollens ayıracı ([Ag(NH₃)₂]⁺), yalnızca terminal hidrojen içeren alkinlere (uç alkinlere) özgü bir tepkime verir. Bu tepkime sonucunda gümüş asetilür (gümüş alkilür) adı verilen suda çözünmeyen bir tuz oluşur.
- ➡️ Adım 3: Tepkime Denklemini Yazma
1-bütin'in Tollens ayıracı ile tepkimesi şu şekildedir:
CH≡C-CH₂-CH₃ + [Ag(NH₃)₂]⁺ → AgC≡C-CH₂-CH₃ (katı, çökelek) + NH₄⁺ + NH₃
- ➡️ Adım 4: Gözlemi Yorumlama
Oluşan AgC≡C-CH₂-CH₃ bileşiği açık gri renkte, çökelek halinde bir katıdır.
✅ Sonuç: Tepkime kabında açık gri renkli bir çökelek gözlenir. Bu gözlem, bileşiğin bir uç alkin olduğunun kanıtıdır.
