Soru:
Formülü C₄H₆ olan ve Fehling ayıracı ile kırmızı renkli çökelek oluşturan bir bileşik, Tollens ayıracı ile de tepkime vermektedir. Buna göre bu bileşiğin IUPAC adı nedir?
Çözüm:
💡 Bu soruda, deneysel sonuçlardan yola çıkarak bileşiğin yapısını bulmamız isteniyor.
- ➡️ Adım 1: Tepkime Sonuçlarını Yorumlama
Bileşiğin hem Fehling hem de Tollens ayıracı ile tepkime vermesi, onun bir uç alkin olduğunu kesin olarak gösterir. Yani molekülün sonunda ≡C-H grubu bulunmalıdır.
- ➡️ Adım 2: Molekül Formülünü Değerlendirme
C₄H₆ formülü, alkinler için genel formül CnH2n-2'ye uyar (n=4 için C₄H₆). Bu, bileşiğin bir alkin olduğunu doğrular.
- ➡️ Adım 3: Olası Yapı İzomerlerini Belirleme
C₄H₆ formüllü iki alkin izomeri vardır:
- 1-bütin: CH≡C-CH₂-CH₃ (Uç alkin)
- 2-bütin: CH₃-C≡C-CH₃ (İç alkin)
- ➡️ Adım 4: Doğru İzomeri Seçme
Adım 1'de bileşiğin bir uç alkin olduğunu belirlemiştik. İki izomerden sadece 1-bütin uç alkindir ve dolayısıyla her iki ayıraçla da tepkime verir. 2-bütin ise iç alkin olduğu için tepkime vermez.
✅ Sonuç: Verilen özelliklere uyan bileşiğin IUPAC adı 1-bütin'dir.
