Soru:
Bir öğrenci, sıcak bir tencereye yanlışlıkla dokunduğunda elini aniden çeker. Bu hızlı tepkiyi kontrol eden temel sinir sistemi yapısı nedir? Bu süreçte bilinçli düşünme (istemli kontrol) rol oynar mı? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu durum, vücudun zararlı uyaranlara karşı gösterdiği ani ve otomatik bir tepkidir.
- ➡️ Birinci Adım: Sıcak tencereden gelen uyaran, duyu reseptörleri tarafından algılanır ve duyu (afferent) nöronları aracılığıyla omuriliğe iletilir.
- ➡️ İkinci Adım: Omurilikte bu bilgi hemen değerlendirilir. Beyne ulaşması ve bilinçli bir karar alınması için beklenmez.
- ➡️ Üçüncü Adım: Omurilikten, motor (efferent) nöronlar aracılığıyla kol kaslarına "eli çek" emri gönderilir.
- ➡️ Dördüncü Adım: Bu işlem, bir refleks yayı ile gerçekleşir. Refleksler, merkezi sinir sisteminin (özellikle omuriliğin) istemsiz kontrolüdür.
✅ Sonuç olarak, bu tepkiyi kontrol eden temel yapı omuriliktir ve bu süreçte istemli kontrol/bilinçli düşünme rol oynamaz. Tepki, beyne iletilmeden önce gerçekleşir.
