Soru:
Bir öğrenci laboratuvarda sabun yapımı deneyi gerçekleştiriyor. Yağ ve sudan oluşan bir karışıma kostik (NaOH) ekleyerek sabunlaşma tepkimesini başlatıyor. Bu kimyasal süreç ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
- Bu tepkimenin özel adı nedir?
- Tepkime sonucu oluşan iki ana ürün nelerdir?
- Sabun molekülünün yapısını oluşturan kısımlar nelerdir ve bu yapı nasıl temizlik sağlar?
Çözüm:
💡 Bu soru sabunlaşma (saponifikasyon) tepkimesinin temel prensiplerini anlamamızı sağlar. Adım adım ilerleyelim.
- ➡️ Birinci Adım - Tepkimenin Adı: Bir yağ (trigliserit) ile güçlü bir bazın (NaOH veya KOH) tepkimesine Sabunlaşma (Saponifikasyon) denir.
- ➡️ İkinci Adım - Ana Ürünler: Bu tepkime sonucunda gliserol ve sabun (yağ asidi tuzları) oluşur. Genel denklem: Yağ + NaOH → Gliserol + Sabun
- ➡️ Üçüncü Adım - Sabun Molekülünün Yapısı ve Temizlik: Sabun molekülü hidrofilik (su seven) bir "kafa" ve hidrofobik (su iten) bir "kuyruk" kısmından oluşur. Hidrofobik kuyruk yağlı kirleri sararak onları hapseder (misel oluşumu). Hidrofilik kafa ise suyla etkileşime girerek, kirle çevrili miselin suda sürüklenip uzaklaşmasını sağlar.
✅ Sonuç olarak; tepkimenin adı sabunlaşma, ürünleri gliserol ve sabun'dur. Sabunun temizleme mekanizması ise hidrofilik ve hidrofobik uçların ortak çalışmasıyla gerçekleşir.
