📜 Erzurum Kongresi'nin Tarihsel Bağlamı
Erzurum Kongresi, 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında toplanmış, Milli Mücadele'nin dönüm noktalarından biridir. Kongre, Doğu Anadolu'nun çeşitli vilayetlerinden gelen delegelerle, vatanın bölünmez bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığını hedefleyen çok önemli kararlar almıştır.
🎯 Milli Sınırlar İlkesi
Kongrenin en temel kararlarından biri, "Milli Sınırlar" ilkesinin benimsenmesidir. Bu ilkeye göre:
- 🇹🇷 Vatan bir bütündür, bölünmez. Mondros Ateşkesi'nin imzalandığı 30 Ekim 1918 tarihinde, Osmanlı ordusunun elinde bulunan topraklar, Türk milletinin yurdudur.
- 🚫 Bu sınırlar içindeki hiçbir toprak parçası (örneğin, Doğu Anadolu vilayetleri) hiçbir sebeple vatanın bütünlüğünden koparılamaz.
- 💪 Bu karar, Misak-ı Milli'nin (Milli Yemin) de temelini oluşturmuş ve Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırlarının çerçevesini çizmiştir.
❌ Manda ve Himaye Reddi
Kongrede alınan bir diğer hayati karar ise manda ve himaye fikrinin kesin olarak reddedilmesidir.
- 🛑 O dönemde, bazı çevreler tarafından, İngiliz veya Amerikan mandası (koruması) altına girmenin kurtuluş yolu olabileceği tartışılıyordu.
- 🇹🇷 Erzurum Kongresi, bu fikri kesin bir dille reddederek, "milli bağımsızlığın" her şeyin üzerinde olduğunu ilan etti.
- 📢 Alınan karar şu şekildeydi: "Millî iradeyi hâkim kılmak esastır. Milletimizin insanî ve asrî gayeleri bütün dünyaca tanınacaktır. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükümeti'nin dağılması hâlinde, millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir."
🌟 Erzurum Kongresi'nin Genel Önemi
- ✅ Bölgesel Olmaktan Çıkıp, Ulusal Bir Nitelik Kazandı: Doğu illerini kurtarmak için toplanmış olsa da, aldığı kararlar tüm yurdu ilgilendirdiği için ulusal bir kongre özelliği taşır.
- ✅ Milli Mücadele'nin İlk Siyasi Belgesidir: Alınan kararlar, "Milli Sınırlar" ve "Tam Bağımsızlık" gibi temel prensipleri belirleyerek, Kurtuluş Savaşı'nın programını oluşturmuştur.
- ✅ Mustafa Kemal'in Liderliğini Pekiştirdi: Kongre başkanı seçilen Mustafa Kemal Paşa, burada elde ettiği meşruiyet ve otorite ile Sivas Kongresi'ne ve TBMM'nin açılışına giden yolu açmıştır.
- ✅ Heyet-i Temsiliye'nin Kurulması: Kongre, tüm yurdu temsil edecek olan bir "Heyet-i Temsiliye" (Temsilciler Kurulu) seçmiş ve bu, geçici bir hükümet gibi hareket etmiştir.
💡 Özetle: Erzurum Kongresi, "Vatan bir bütündür, parçalanamaz" diyerek milli sınırları çizmiş; "Manda ve himaye kabul olunamaz" diyerek de tam bağımsızlık hedefini tüm dünyaya ilan etmiştir. Bu iki temel prensip, Türk Kurtuluş Savaşı'nın ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesinin temel taşlarını oluşturmuştur.
