Pergel Nedir?
Pergel, daire çizmek ve bir doğru parçasının uzunluğunu taşımak için kullandığımız bir matematik aletidir. İki ince, metal koldan oluşur. Bu kollardan birinin ucunda sivri bir iğne, diğerinin ucunda ise kalem tutacağı bulunur.
Pergelin Kısımları
- İğneli Kol: Sabit durmasını ve dairenin merkezinde kalmasını sağlar.
- Kalemli Kol: Dairenin çember çizgisini çizer.
- Kolları Açıp Kapama Ayarı: Kolların üst tarafında bulunur. Kolları istediğimiz genişlikte açmamızı sağlar.
Pergelle Daire Çizme Adımları
Haydi, bir daire çizelim!
- Yarıçapı Belirle: Çizeceğin dairenin yarıçapını (r) belirle. Yarıçap, dairenin merkezinden çembere olan uzaklıktır.
- Pergeli Aç: Pergelin kollarını, cetvel yardımıyla belirlediğin yarıçap uzunluğu kadar aç.
- Merkezi İşaretle: Daireyi çizeceğin kağıt üzerinde, dairenin merkezi olacak noktayı hafifçe işaretle (nokta koy).
- İğneyi Yerleştir: Pergelin iğneli kolunu, kağıt üzerinde işaretlediğin merkez noktasına sabitle ve hafifçe bastır.
- Daireyi Çiz: Kalemli kol kağıda değecek şekilde, pergeli iğne üzerinde sağa veya sola doğru döndür. Düzgün bir daire çizilene kadar döndürmeye devam et.
Etkinlik: Çiçek Yapalım
Şimdi öğrendiklerimizi kullanalım ve pergel ile bir çiçek çizelim.
- Pergelin kollarını 4 cm aç.
- Kağıdının ortasına bir nokta koy ve iğneyi bu noktaya batır. Bu senin çiçeğinin orta kısmı (merkez) olacak. Burada bir daire çiz.
- Daha sonra, çizdiğin bu dairenin çember çizgisi üzerine 6 tane nokta işaretle (saat 12, 2, 4, 6, 8, 10 yönlerine).
- Pergelinin açıklığını bozma. İğneyi sırayla bu noktalara batır ve her seferinde bir yaprak (küçük bir yay) çiz. Her noktada aynı işlemi tekrarla.
- Sonuçta ortaya çıkan şekil güzel bir çiçek olacak!
Not: Pergeli kullanırken iğneli kola çok fazla bastırmamaya dikkat et, yoksa kağıdın yırtılabilir. Kalemin ucunun sivri ve temiz olması da daha güzel çizimler yapmanı sağlar.
