🎓 Söz öbekleri (Kelime grupları) nelerdir Test 1 - Ders Notu
Bu not, söz öbeklerini (kelime gruplarını) tanımak ve ayırt etmek için gerekli temel bilgileri içerir. İsim tamlamaları, sıfat tamlamaları, fiilimsiler ve diğer söz öbekleri bu testin ana konusudur.
📌 İsim Tamlamaları 📚
İsim tamlamaları, en az iki ismin bir araya gelerek oluşturduğu kelime gruplarıdır. Birinci isim tamlayan, ikinci isim ise tamlanandır. Tamlayan ve tamlanan ek alabilir veya almayabilir.
- Belirtili İsim Tamlaması: Hem tamlayan hem de tamlanan ek alır. Örnek: "kapının kolu"
- Belirtisiz İsim Tamlaması: Sadece tamlanan ek alır. Örnek: "okul bahçesi"
- Zincirleme İsim Tamlaması: En az üç ismin birbirine bağlanmasıyla oluşur. Örnek: "öğrenci yurdunun yemekhanesi"
- Takısız İsim Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek almaz. Tamlayan, tamlananın neyden yapıldığını veya neye benzediğini belirtir. Örnek: "demir kapı"
⚠️ Dikkat: İsim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan yer değiştirebilir. Bu duruma "devrik tamlama" denir.
📌 Sıfat Tamlamaları 📝
Sıfat tamlamaları, bir sıfatın bir ismi nitelediği veya belirttiği kelime gruplarıdır. Sıfat, ismin önüne gelerek onun rengini, durumunu, sayısını vb. özelliklerini belirtir.
- Niteleme Sıfatları: İsmin niteliğini belirtir. Örnek: "güzel çiçek"
- Belirtme Sıfatları: İsmi işaret, sayı, belgisizlik veya soru yoluyla belirtir. Örnek: "bu kitap", "üç öğrenci", "bazı insanlar", "hangi soru"
💡 İpucu: Sıfat tamlamalarında tamlayan sıfat, tamlanan ise isimdir. Sıfatlar çekim eki almaz.
📌 Fiilimsiler (Eylemsiler) 🎬
Fiilimsiler, fiil kök veya gövdelerinden türeyen, ancak fiil gibi çekimlenemeyen kelimelerdir. İsim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil olmak üzere üç çeşidi vardır.
- İsim-Fiil (Ad-Eylem): Fiillere "-ma, -ış, -mak" ekleri getirilerek yapılır. Örnek: "okumak güzeldir", "gülüşü içten"
- Sıfat-Fiil (Ortaç): Fiillere "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" ekleri getirilerek yapılır. Örnek: "koşan adam", "gelecek günler"
- Zarf-Fiil (Ulaç/Bağ-Fiil): Fiillere "-ken, -alı, -madan, -ınca, -ip, -arak, -dıkça, -casına, -meksizin" gibi ekler getirilerek yapılır. Örnek: "gülerek konuştu", "gelince haber ver"
⚠️ Dikkat: Fiilimsiler fiilden türediği için fiiller gibi olumsuzluk eki alabilirler.
📌 Tekrar Grupları ve Ünlem Grupları 📢
Tekrar grupları ve ünlem grupları, anlamı pekiştirmek veya duyguları ifade etmek için kullanılan kelime gruplarıdır.
- Tekrar Grupları: Aynı kelimenin tekrarı veya anlamca yakın kelimelerin bir arada kullanılmasıyla oluşur. Örnek: "yavaş yavaş", "güzel mi güzel"
- Ünlem Grupları: Duyguları (sevinç, üzüntü, şaşkınlık vb.) ifade eden kelime gruplarıdır. Örnek: "Eyvah!", "Aman Allahım!"
