Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "yalnız" kelimesi cümleye "sadece, tek başına" anlamı katacak şekilde edat olarak kullanılmıştır?
A) Bu konuyu yalnız sen anlatabilirsin.
B) Akşamları yalnız yürümeyi severim.
C) O, hayatı boyunca hep yalnız yaşadı.
D) Yalnız insanlar daha içine kapanık olur.
Merhaba sevgili öğrencilerim,
Bugünkü sorumuzda "yalnız" kelimesinin farklı kullanımlarını inceleyeceğiz. Türkçede bir kelime, cümledeki anlamına ve görevine göre farklı türlerde (edat, zarf, sıfat, bağlaç) kullanılabilir. Sorumuzda "yalnız" kelimesinin "sadece, tek başına" anlamı katacak şekilde edat olarak kullanıldığı cümleyi bulmamız isteniyor.
Bir kelimenin edat olup olmadığını anlamak için genellikle yerine eş anlamlı bir edat veya bağlaç koymaya çalışırız. "Yalnız" kelimesi "sadece" veya "tek başına" anlamında kullanıldığında edat görevi üstlenir. Şimdi seçenekleri tek tek inceleyelim:
- A) Bu konuyu yalnız sen anlatabilirsin.
- Bu cümlede "yalnız" kelimesinin yerine "sadece" kelimesini koyduğumuzda anlam bozulmaz: "Bu konuyu sadece sen anlatabilirsin."
- Burada "yalnız", "sen" zamirini sınırlayarak "başkası değil, tek başına sen" anlamı katmıştır. Bu kullanım, "yalnız" kelimesinin edat olarak kullanıldığı duruma örnektir.
- B) Akşamları yalnız yürümeyi severim.
- Bu cümlede "yalnız" kelimesi, "nasıl yürümeyi" sorusuna cevap verir. "Tek başına, kimsesiz bir şekilde" anlamındadır.
- Burada "yürümek" fiilini nitelediği için zarf (belirteç) görevindedir. Yerine "sadece" koyduğumuzda anlam değişir ("Akşamları sadece yürümeyi severim" - başka bir şey yapmam anlamı çıkar).
- C) O, hayatı boyunca hep yalnız yaşadı.
- Bu cümlede "yalnız" kelimesi, "nasıl yaşadı" sorusuna cevap verir. "Tek başına, kimsesiz bir şekilde" anlamındadır.
- Burada "yaşamak" fiilini nitelediği için zarf (belirteç) görevindedir. Yerine "sadece" koyduğumuzda anlam bozulur.
- D) Yalnız insanlar daha içine kapanık olur.
- Bu cümlede "yalnız" kelimesi, "insanlar" ismini nitelemektedir. "Nasıl insanlar?" sorusuna "yalnız insanlar" cevabını verir.
- Burada bir ismi nitelediği için sıfat (ön ad) görevindedir. Yerine "sadece" koyduğumuzda anlam tamamen değişir ("Sadece insanlar daha içine kapanık olur" - başka canlılar değil anlamı çıkar).
Yukarıdaki incelemeler sonucunda, "yalnız" kelimesinin "sadece, tek başına" anlamı katacak şekilde edat olarak kullanıldığı seçeneğin A olduğunu görüyoruz.
Cevap A seçeneğidir.
