Soru:
"Stomalar, bitkilerin su dengesini korumada kritik bir role sahiptir." Bu durum, stomaların hangi işlevi ile doğrudan ilişkilidir? Aşağıdaki grafik, bir bitkide günün farklı saatlerinde stoma açıklığını göstermektedir. Grafiğe göre, stoma açıklığının en az olduğu zaman diliminde bitkide hangi süreç(ler) en az seviyededir?
(Grafikte öğle saatlerine doğru stoma açıklığının azaldığı, sabah ve akşam saatlerinde ise arttığı varsayılmaktadır.)
Çözüm:
💡 Bu soru, stomaların su dengesindeki rolünü ve çevresel faktörlere nasıl tepki verdiğini anlamamızı gerektiriyor.
- ➡️ Birinci Adım: Stomaların su dengesindeki rolü, terleme (transpirasyon) işlevi ile doğrudan ilişkilidir. Stomalar açıldığında su buharı dışarı atılır, kapandığında bu kayıp en aza indirilir. Böylece bitki aşırı su kaybından korunur.
- ➡️ İkinci Adım: Grafiği yorumlayalım. Soruda, stoma açıklığının en az olduğu zaman diliminin (genellikle sıcak ve kurak geçen öğle saatleri) gösterildiği varsayılıyor. Stomalar bu saatlerde, aşırı su kaybını önlemek için kısmen veya tamamen kapanır.
- ➡️ Üçüncü Adım: Stoma açıklığı azaldığında, stomalardan gerçekleşen süreçler de yavaşlar veya durur. Bu süreçler:
- Terleme (Su Kaybı): Doğrudan stoma açıklığına bağlıdır. Açıklık azalınca terleme en az seviyeye iner.
- Gaz Alışverişi (\(CO_2\) girişi, \(O_2\) çıkışı): Stoma kapalıyken bu alışveriş de sınırlanır. Dolayısıyla, bu saatlerde fotosentez hızı da düşer.
✅ Sonuç olarak, stomaların su dengesini koruma rolü terleme işlevi ile ilişkilidir. Grafikte stoma açıklığının en az olduğu zamanda ise terleme ve fotosentez süreçleri en az seviyededir.
