Soru:
Bir öğrenci, bir bitkinin yapraklarına ince bir tabaka vazelin sürüyor. Bir süre sonra bitkinin solmaya başladığını gözlemliyor. Bu durumun nedenini, yaprağın hangi göreviyle ilişkilendirerek açıklayabiliriz?
Çözüm:
💡 Bu deney, yaprağın gaz alışverişi ve su döngüsündeki rolünü anlamamıza yardımcı olur.
- ➡️ Birinci Adım - Gözlem: Bitki soluyor, yani su kaybediyor. Bu, terleme (transpirasyon) olayının engellendiğini düşündürür.
- ➡️ İkinci Adım - Yapı ve İlişki: Yaprağın alt yüzeyinde bulunan ve stoma adı verilen gözenekler, terleme (su buharı çıkışı) ve gaz alışverişi (O₂ ve CO₂) için ana kapılardır.
- ➡️ Üçüncü Adım - Vazelinin Etkisi: Vazelin, stomaları fiziksel olarak tıkayarak onların açılıp kapanmasını engeller. Bu durumda:
- ➡️ Su buharı dışarı çıkamaz (terleme durur).
- ➡️ Karbondioksit (CO₂) yaprağa giremez.
- ➡️ Dördüncü Adım - Sonuç: Terlemenin durması, bitkinin topraktan su çekme ve suyu yapraklara taşıma döngüsünü bozar. Ayrıca CO₂ giremediği için fotosentez de durma noktasına gelir. Bu iki etki bitkinin solmasına neden olur.
✅ Bu deney, stomaların ve terleme olayının bitki sağlığı için ne kadar kritik olduğunu göstermektedir.
