Soru:
Bir bitki yaprağının 24 saatlik (bir gece bir gündüz) süreçte gerçekleştirdiği fotosentez ve solunum olaylarını, net oksijen ve karbondioksit değişimini dikkate alarak grafik üzerinde nasıl yorumlarsınız? Aşağıdaki durumları açıklayınız:
- ➡️ Gündüz vakti: Fotosentez hızı > Solunum hızı
- ➡️ Gece vakti: Sadece solunum
- ➡️ Net etki: 24 saatin sonunda bitkide bir biyokütle artışı gözlemlenir.
Çözüm:
💡 Bitkiler hem fotosentez (besin üretimi) hem de solunum (besin tüketimi) yapar. Bu iki sürecin dengesi, günün saatine göre değişir ve bitkinin büyümesini belirler.
- ➡️ Gündüz Vakti (Işık Var): Bitki aynı anda hem fotosentez hem de solunum yapar. Ancak, güneş ışığı olduğu için fotosentez hızı solunum hızından çok daha fazladır.
- 📍 Fotosentez: CO\(_2\) tüketir, O\(_2\) üretir.
- 📍 Solunum: O\(_2\) tüketir, CO\(_2\) üretir.
Fotosentez solunumdan daha hızlı olduğu için, neticede ortamdan CO\(_2\) alınır ve ortama O\(_2\) verilir. Üretilen glikoz, tüketilenden fazla olduğu için besin deposu artar.
- ➡️ Gece Vakti (Işık Yok): Fotosentez durur, sadece solunum devam eder.
- 📍 Solunum: O\(_2\) tüketir, CO\(_2\) üretir.
Bu nedenle gece boyunca bitki, ortamdaki O\(_2\)'yi tüketir ve CO\(_2\) salar. Gündüz biriken glikozun bir kısmı burada enerji için kullanılır.
- ➡️ Net Etki ve Biyokütle Artışı: 24 saatin toplamına baktığımızda, gündüz üretilen fazla besin (glikoz), gecenin ihtiyacından daha fazladır. Yani, üretim > tüketim'dir. Bu fazla besin, büyüme, yeni yaprak oluşumu ve diğer yapısal işler için kullanılır. Bu da bitkinin ağırlık ve boy olarak büyümesi (biyokütle artışı) anlamına gelir.
✅ Sonuç: Yaprak, gündüz fotosentezle kazandığı enerji ve maddeyi, gece solunumla harcadığından daha fazladır. Bu net pozitif denge, bitkinin büyümesinin ve gelişmesinin temel nedenidir.
