Soru:
Fotosentez ve terleme olayları bir bitki için neden birbiriyle çelişen ancak aynı zamanda birbirini tamamlayan süreçler olarak değerlendirilir? Açıklayınız.
Çözüm:
⚖️ Bu iki süreç, yaprağın aynı yapıları (stomalar) üzerinden gerçekleştiği için bir "ödünleşim" (trade-off) içindedir.
- ➡️ 1. Adım: Çelişen Yönlerini Belirleme - Fotosentez için stomaların açık olması gerekir ki CO₂ alınabilsin. - Ancak stomalar açık kaldığında, terleme yoluyla su kaybı da kaçınılmaz olarak artar. Kurak koşullarda bu, bitki için ölümcül olabilir. Bu nedenle, suyu korumak için stomalarını kapatan bir bitki, fotosentez yapma yeteneğinden ödün verir. İşte bu bir çelişkidir.
- ➡️ 2. Adım: Birbirini Tamamlayan Yönlerini Belirleme - Terleme, fotosentez için gerekli suyu taşır: Terleme, köklerden yapraklara su ve içindeki minerallerin taşınmasını sağlayan bir "çekme kuvveti" oluşturur. Su olmadan fotosentez gerçekleşemez. - Fotosentez, terlemeyi düzenler: Üretilen şekerler, stoma hücrelerinin osmotik basıncını değiştirerek onların açılıp kapanmasını kontrol etmede rol oynayabilir.
✅ Sonuç olarak, bitki stomalarını ne zaman açıp kapatacağına karar vererek, besin üretimi (fotosentez) ile su kaybı (terleme) arasında ince bir denge kurmak zorundadır. Bu süreçler birbiriyle çelişse de, bitkinin genel sağlığı ve hayatta kalması için birbirlerini tamamlarlar.
