Soru:
İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde hükümdarlar, “Kut” anlayışına göre yönetme yetkisini Gök Tanrı’dan aldıklarına inanırlardı. Aşağıdakilerden hangisi, bu anlayışın bir sonucu olarak doğrudan ortaya çıkmış bir durum değildir?
- A) Hükümdarlığın hanedan üyeleri arasında paylaştırılabilmesi
- B) Hükümdarın hem dini hem siyasi lider (tanrı-kral) olarak kabul edilmesi
- C) Ülkenin hükümdar ailesinin ortak malı sayılması
- D) Hükümdarın mutlak ve sorumsuz olması
- E) Taht kavgalarının yaşanması
Çözüm:
💡 Bu soru, "Kut" anlayışının siyasi ve toplumsal sonuçlarını analiz etmemizi istiyor. Önce "Kut" anlayışının ne anlama geldiğini ve nelere yol açtığını hatırlayalım.
- ➡️ "Kut" anlayışı, hükümdarlığın tanrısal bir kaynağa dayandığını ifade eder. Bu, hükümdara büyük bir meşruiyet ve otorite sağlar.
- ➡️ Bu anlayışın doğrudan sonuçları şunlardır: Hükümdar tanrısal nitelikler taşır (B şıkkı), ülke hanedanın ortak malıdır (C şıkkı) ve bu ortak mülkiyetten dolayı taht kavgaları yaşanır (E şıkkı) ve hükümdarlık hanedan üyeleri arasında paylaştırılabilir (A şıkkı).
- ➡️ Ancak, İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdar mutlak ve sorumsuz değildir. Kurultay (Toy) adı verilen bir meclis vardır ve hükümdar önemli kararları bu mecliste alır. Ayrıca Töre denilen yazılı olmayan hukuk kuralları, hükümdarın da üzerinde bir otoriteye sahiptir.
✅ Bu nedenle, "Kut" anlayışının doğrudan bir sonucu olarak hükümdarın mutlak ve sorumsuz olması durumu doğru değildir. Doğru cevap D seçeneğidir.
